Vì sao đô thị Tam Kỳ ngập lụt?

Năm 1997, sau khi tách tỉnh Quảng Nam và �à Nẵng, UBND TP Tam Kỳ lập các đồ án quy hoạch nội thị với khu bắc, trung tâm và nam. Sau đó, UBND tỉnh Quảng Nam phê duyệt quy hoạch chi tiết sử dụng đất và ban hành đi�u lệ quản lý xây dựng khu bắc, trung tâm và nam của thành phố.

Sau gần 20 năm triển khai, ông Nguyễn Văn Lệnh, nguyên Trưởng Phòng quản lý đô thị TP Tam Kỳ, đánh giá công tác quy hoạch có nhi�u bất cập. Nhi�u khu dân cư d�c đư�ng Bạch �ằng, đê Bàn Thạch qua phư�ng Hòa Hương, Phước Hòa và Tân Thạnh thấp hơn mặt đư�ng nên khi tr�i mưa to, nước không thể thoát ra sông.

“Khi xây dá»±ng Ä‘Æ°á»�ng Bạch Ä�ằng và các khu dân cÆ° má»›i, đáng lẽ phải giải tá»�a trắng những khu dân cÆ° hiện hữu. Tuy nhiên, các dá»± án không có đất tái định cÆ°, nguồn vốn để giải tá»�a. Hệ quả là nhiá»�u tuyến Ä‘Æ°á»�ng, khu dân cÆ° má»›i hình thành cao hÆ¡n khu cÅ© 50-60 cm”, ông Lệnh nói.

Dự án đê kè Bàn Thạch với các công trình ngăn nước vào nội thị đã xây dựng, song theo ông Lệnh chưa hiệu quả. Thành phố xây dựng các hồ đi�u hòa như Nguyễn Du, Duy Tân, Ngã Ba rộng gần 21 ha, chứa gần 419.000 m3 có chức năng đi�u tiết, thoát nước ngập úng trong khu vực nội thị. Hiện kênh chính đã có, song các hệ thống mương thoát nước xương cá thu gom v� chưa được triển khai, hoặc có nơi đã xây dựng nhưng chưa đạt hiệu suất dẫn đến ngập úng.

Một nguyên nhân khác là tốc độ đô thị hóa của Tam Kỳ rất nhanh. Mật độ xây dựng công trình cao dẫn đến giảm khả năng thấm tự nhiên và chiếm diện tích chứa nước.

Ông Phạm Thông, Ủy viên Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Quảng Nam, cho rằng tình trạng ngập lụt những năm gần đây ở Tam Kỳ một phần do công trình giao thông. Trước đây trên sông Bàn Thạch có cầu Mỹ Cang, xã Tam Thăng và cầu Kỳ Phú, phư�ng Phước Hòa. Hai cầu này cùng đư�ng dẫn thấp, nước lũ chảy băng qua, thoát nhanh.

�ến khi thành phố phát triển v� phía đông, 5 cây cầu và tuyến đư�ng dẫn đi qua sông Bàn Thạch, cao từ 2 đến 5 m, tạo thành đê ngăn thoát lũ. Trong khi con sông này có lưu vực lớn, hai bên là cánh đồng lúa thấp trũng, mỗi khi mưa lớn, nước từ phía thượng nguồn nam huyện Thăng Bình và Phú Ninh đổ v� Bàn Thạch, chảy vào Tam Kỳ và không thể thoát ra.

Ông Thông dẫn chứng đư�ng �iện Biên Phủ qua cánh đồng Nhong, dài 2 km, được xây cao hơn 4 m, chỉ có 3 cống thoát nước, mỗi cống rộng 3 m. Mưa lớn, con đư�ng này đã thu hẹp dòng chảy khiến lũ thoát chậm, dâng lên nội thị và tràn vào khu dân cư ven sông. Hoặc như tuyến đư�ng ven biển Võ Chí Công cao hơn 4 m đã phần nào chặn đư�ng thoát nước từ Tam Kỳ ra biển.

“Giá nhÆ° các tuyến Ä‘Æ°á»�ng qua sông Bàn Thạch khi xây dá»±ng có các cầu vượt cạn sẽ tạo được hành lang thoát lÅ©. Má»—i công trình không làm hết cầu vượt cạn toàn tuyến, nhÆ°ng có thể làm má»™t vài cầu cạn dài khoảng 50 m thì nÆ°á»›c lÅ© thoát nhanh hÆ¡n”, ông Thông nói.

Nguyên Cục trưởng Phòng chống thiên tai Văn Phú Chính đánh giá ngập lụt cục bộ không chỉ diễn ra TP Tam Kỳ mà ở nhi�u đô thị. Hiện nay rất nhi�u địa phương chưa quan tâm đến vấn đ� thoát nước do mưa lớn. Dự án triển khai có tính toán đến mưa, song chưa tính đến đợt mưa cực đoan. Quá trình quy hoạch đô thị chưa lồng ghép giải pháp phòng chống thiên tai dẫn đến việc nhi�u khu vực trước đây khô ráo, nhưng sau khi xây dựng các công trình thì bị ngập lụt.

Ghi nhận TP Tam Kỳ có những lúc ngập lụt rất lớn, Chủ tịch tỉnh Quảng Nam Lê Trí Thanh chỉ ra nguyên nhân lượng mưa tập trung quá lớn ở thành phố và vùng phụ cận trong th�i gian ngắn. Hệ thống thoát nước nội thị Tam Kỳ th�i gian vừa qua chưa đảm bảo các khẩu độ và nhi�u khu vực tắc nghẽn do không giải phóng mặt bằng, từ đó việc lưu thông thoát nước từ nội thị ra sông không đảm bảo. Mặt khác, khi mưa lớn, hồ thủy lợi Phú Ninh xả để đảm bảo an toàn công trình. Nước sẽ đổ v� TP Tam Kỳ, làm gia tăng ngập úng.

Ông Thanh cũng cho rằng việc xây dựng một số công trình giao thông qua sông Bàn Thạch chưa tính toán đến khẩu độ, lưu vực thoát lũ, khi mưa lũ tần suất cao đã gây cản trở dòng chảy dẫn đến ngập lụt. Hệ thống thoát nước từ Tam Kỳ đổ ra biển qua Cửa Lở, Kỳ Hà, huyện Núi Thành quá dài và độ dốc quá nh� nên tốc độ dòng chảy thấp. Mỗi khi mưa lớn tập trung ở lưu vực này thì việc thoát ra hai cửa mất nhi�u th�i gian, nếu gặp tri�u cư�ng sẽ cản trở dòng chảy.

>>Những cây công trình giao thông bắc qua sông Bàn Thạch

>>Bài tiếp: Cần 10 năm để đô thị Tam Kỳ hết ngập lụt dài ngày

�ắc Thành