Những năm kháng chiến chống Pháp từ 12/1946 – 10/1954, Bác Hồ hoạt động ở chiến khu Việt Bắc, chá»§ yếu là hai tỉnh Thái Nguyên, Tuyên Quang. Trong những chuyến Ä‘i công tác xa, ngoà i Ä‘i bá»™, Bác thưá»ng Ä‘i ngá»±a. Những năm tháng ấy, nhà nhiếp ảnh Äinh Äăng Äịnh được giao nhiệm vụ chụp ảnh Bác, nên thưá»ng há»… Bác Ä‘i công tác đâu là ông được Ä‘i theo. Vá»›i nhà nhiếp ảnh kiêm nhà báo Äinh Äăng Äịnh, ông coi đó không những là má»™t vinh dá»± lá»›n, mà còn là trách nhiệm nặng ná». á»ng kÃnh cá»§a nghệ sÄ© Äinh Äăng Äịnh đã ghi lại rất nhiá»u tấm ảnh Bác vá» má»i mặt cuá»™c sống. Trong đó có mấy chục tấm ảnh Bác Ä‘i ngá»±a, chăm sóc ngá»±a… Trong má»™t bà i hồi ký in trên Báo Lao động xã há»™i số Tết Ất Hợi năm 1995, ông Äinh Äăng Äịnh cho biết ngay việc Ä‘i ngá»±a là phương tiện váºn chuyển thô sÆ¡ mà Bác cá»§a chúng ta cÅ©ng đắn Ä‘o khi dùng. Bác chỉ Ä‘i ngá»±a khi Ä‘i xa, và tháºt cần thiết. Ông Äinh Äăng Äịnh kể rằng: “Hồi đầu kháng chiến, ngoà i Bác chỉ có đồng chà Tạ Quang Chiến là m bảo vệ và tôi được ưu tiên cưỡi ngá»±a để táºp là m nhiệm vụ trên đưá»ng, còn các anh em khác Ä‘á»u Ä‘i bá»™. Dừng chân ở chá»— cÆ¡ quan háºu cần quân đội, anh em mang thóc ra cho ngá»±a ăn. Bác trông thấy liá»n há»i:
– Thóc ở đâu ra nhiá»u thế? Chúng ta phải để dà nh gá»i ra tiá»n tuyến chứ.
Là m việc xong trở vỠnơi ở, Bác bảo đồng chà Chiến:
– Lần sau các chú chiá»u Bác thì dà nh cho Bác má»™t con ngá»±a thôi, còn Ä‘i bá»™ hết. Chú nà o mệt, Bác cho cưỡi má»™t lúc, sau lại đến Bác. Bá»›t được 2 con ngá»±a là má»—i ngà y ta tiết kiệm được hÆ¡n chục cân thóc cho tiá»n tuyến rồi.
Từ đó má»—i lần Ä‘i công tác xa, Bác chỉ cho mang theo má»™t con ngá»±a. Trên đưá»ng Ngưá»i luôn kìm cương cho ngá»±a Ä‘i cháºm để anh em theo kịp và thỉnh thoảng Ngưá»i xuống ngá»±a Ä‘i bá»™, để cho những đồng chà mệt cưỡi.
Sau ngà y giải phóng thủ đô 10/10/1954, Bác trở vỠHà Nội. Nhớ lại những ngà y ở chiến khu, hình ảnh Bác Hồ cưỡi ngựa đi công tác đã được nhà thơ Tố Hữu viết:
“Nhá»› Ngưá»i những sáng tinh sương
Ung dung yên ngá»±a trên đưá»ng suối reo
Nhá»› chân Ngưá»i bước lưng đèo
Ngưá»i Ä‘i rừng núi trông theo bóng Ngưá»iâ€.