Bức tranh bằng đồng vá» hình ảnh nữ du kÃch năm xÆ°a áp giải phi công ngÆ°á»i Mỹ là món quà của Chánh án TANDTC gá»i đến “O du kÃch nhá»â€ Nguyá»…n Thị Kim Lai trong những ngà y đầu tháng 9, nhằm thể hiện chân tình cảm kÃch, má»™t lá»i tri ân đầy trân quý.
Cảm kÃch “O du kÃch nhá»â€â€¦
Chiến tranh đã lùi xa, O du kÃch nhá» năm xÆ°a lần đầu tiên được biết đến qua bức ảnh của nhà báo Phan Thoan và nhiá»u tác phẩm thi ca giỠđây đã ngoà i 70 tuổi, mái đầu đã bạc trắng. “O†cÅ©ng đã là m bà của đám cháu nhá» ná»™i, ngoại trong căn nhà cấp bốn ở trong hẻm nhá» Ä‘Æ°á»ng Xuân Diệu, phÆ°á»ng Bắc Hà (TP Hà TÄ©nh) nhiá»u năm nay.
Nhá»› lại, cách đây 55 năm, ngà y mà bà Nguyá»…n Thị Kim Lai – nữ dân quân bé nhá», hai tay ôm súng, ánh mắt đầy vẻ cÆ°Æ¡ng quyết, áp giải má»™t phi công Mỹ to lá»›n Ä‘ang cúi đầu bÆ°á»›c Ä‘i, má»›i thấy hết sá»± gan dạ, lòng quyết tâm và ý chà kiên cÆ°á»ng của ngÆ°á»i phụ nữ nhá» nhắn khi ấy. CÅ©ng chÃnh hình ảnh “O du kÃch nhá»â€ sau đó đã Ä‘i và o thi ca và nhÆ° má»™t biểu tượng sáng chói của ngÆ°á»i phụ nữ Việt Nam anh hùng trong cuá»™c kháng chiến chống Mỹ cứu nÆ°á»›c. Là niá»m tá»± hà o, biểu tượng vá» tinh thần bất khuất, quáºt cÆ°á»ng của dân tá»™c Việt Nam trÆ°á»›c nhiá»u nÆ°á»›c lá»›n trên thế giá»›i.
“O du kÃch nhá»â€ vỡ òa niá»m vui khi nháºn món quà giản dị của Chánh án TANDTC
Bức ảnh “O du kÃch nhá»” của nhà báo Phan Thoan
Bà Nguyá»…n Thị Kim Lai là con út trong gia đình có 4 anh em ở xã Phú Phong (huyện HÆ°Æ¡ng Khê, Hà TÄ©nh). Năm 1965 khi há»c hết lá»›p 7, giặc Mỹ đánh phá miá»n Bắc, “O†Lai và o Ä‘á»™i dân quân tá»± vệ của xã, tham gia trá»±c chiến, Ä‘Ã o hầm. Hà TÄ©nh thá»i Ä‘iểm đó liên tục bị máy bay Mỹ oanh tạc, bom đạn gầm rú ngà y đêm, nhiá»u tuyến Ä‘Æ°á»ng huyết mạch qua đây bị chia cắt, là ng mạc tiêu Ä‘iá»u.
Ngà y 20/9/1965, hà ng chục máy bay Mỹ thả bom xuống cây cầu thuá»™c xã Lá»™c Yên. Quân và dân Hà TÄ©nh đã anh dÅ©ng chiến đấu bắn trả, má»™t chiếc máy bay Mỹ bị trúng đạn bốc cháy, phi công nhảy dù xuống vùng núi HÆ°Æ¡ng Khê. Nháºn tÃn hiệu ứng cứu, 3 trá»±c thăng của Mỹ đến yểm trợ, song má»™t chiếc bị quân dân Hà TÄ©nh bắn hạ, bốc cháy. Ba phi công tiếp tục bung dù xuống núi.
Chuyện tiếp theo được bà Lai kể lại vá»›i chúng tôi rằng, 9h sáng hôm sau, khi Ä‘ang cùng dân quân tìm kiếm phi công Mỹ tại cánh rừng ở xã HÆ°Æ¡ng Trà , bà phát hiện ở hốc đá cách đó khoảng và i mét có tiếng Ä‘á»™ng lạ. Tiến lại gần, bà thấy má»™t phi công Ä‘ang ngồi co ro, sợ hãi. Bà đã bắn 3 phát súng chỉ thiên và phi công nà y đã giÆ¡ tay đầu hà ng. Nghe tiếng súng, má»i ngÆ°á»i chạy đến khống chế, trói tay phi công. Và i ngà y sau, những phi công còn lại cÅ©ng bị bắt.
“Lúc ấy tôi cao 1,5m, nặng 37kg còn ngÆ°á»i phi công cao 2,2m, nặng 120kg. Tôi là ngÆ°á»i phát hiện đầu tiên, cÅ©ng nhá» nhất trong tiểu Ä‘á»™i, nên má»i ngÆ°á»i đã để tôi cầm súng giải phi công Mỹ vá» huyện. Trên Ä‘Æ°á»ng vá», nhà báo Phan Thoan đã chụp lại khoảnh khắc nà y”, bà Lai bùi ngùi nhá»› lại.
Sau thá»i gian dà i công tác trong quân ngÅ©, bà Lai Ä‘i há»c Y tá. Năm 1977 bà vá» là m ở Viện Äông Y Hà TÄ©nh, láºp gia đình, sinh được 3 ngÆ°á»i con. Phi công William Andrew Robinson bị bắt là m tù binh, sau đó giam giữ 2.703 ngà y, đến tháng 12/1973 cÅ©ng đã được trao trả vá» nÆ°á»›c.
Năm 1995, sau khi xem bức ảnh chụp “O du kÃch nhá» giÆ°Æ¡ng cao súngâ€, cố đạo diá»…n Lê Mạnh ThÃch là m việc tại Xưởng phim Tà i liệu và Khoa há»c T.Ư đã có ý tưởng và là m bá»™ phim Cuá»™c há»™i ngá»™ sau 30 năm, do Hãng truyá»n hình NHK (Nháºt Bản) tà i trợ. Trong phim có phân cảnh bà và William gặp lại nhau.
Không lâu sau đó, bà Lai và William được há»™i ngá»™ má»™t cách bất ngá». NgÆ°á»i phi công Mỹ năm xÆ°a đã xúc Ä‘á»™ng nói: “Nếu nhÆ° hồi đó má»™t trong hai ngÆ°á»i chÄ©a súng bắn vá» phÃa bên kia đối phÆ°Æ¡ng, tôi và bà sẽ không có ngà y hôm nayâ€.
… Äến món quà ân tình của Chánh án TANDTC
Trong chuyến công tác vá» nguồn nhân dịp ká»· niệm 73 năm ngà y ThÆ°Æ¡ng binh – Liệt sỹ, gặp mặt các thÆ°Æ¡ng bệnh binh, Anh hùng Lá»±c lượng vÅ© trang tại TP Hà TÄ©nh (Hà TÄ©nh), Chánh án TANDTC Nguyá»…n Hòa Bình đã rất xúc Ä‘á»™ng khi gặp và trò chuyện cùng những thÆ°Æ¡ng binh ở đây.
Trò chuyện cùng thÆ°Æ¡ng binh Nguyá»…n Thị Kim Lai, Chánh án Nguyá»…n Hòa Bình đã nói: Äất nÆ°á»›c thá»±c sá»± may mắn khi có những con ngÆ°á»i nhÆ° chị, đầy gan dạ, kiên cÆ°á»ng. Chẳng ai dám tin má»™t ngÆ°á»i phụ nữ nhá» bé lại Ä‘i áp giải phi công Mỹ to lá»›n nhÆ° thế, đó tháºt là điá»u phi thÆ°á»ng. “O du kÃch nhá»” đã và sẽ luôn là biểu tượng đẹp đẽ cho các thế hệ mãi noi theo.
CÅ©ng tại buổi gặp mặt nà y, Chánh án Nguyá»…n Hòa Bình đã có ý định đặt là m má»™t bức tranh đồng vá» hình ảnh nữ du kÃch năm xÆ°a áp giải phi công ngÆ°á»i Mỹ để tặng bà Lai, nhằm thể hiện sá»± cảm kÃch, má»™t lá»i tri ân đầy trân quý của Chánh án đến “O du kÃch nhá»â€.
Những ngà y đầu tháng 9, trong không khà đất nÆ°á»›c hân hoan ká»· niệm 75 năm Ngà y Cách mạng tháng Tám, Quốc khánh mùng 2/9, cÅ©ng nhÆ° ká»· niệm 75 năm Ngà y ngà y thà nh láºp TAND, món quà của Chánh án Nguyá»…n Hòa Bình đã được Phó Bà thÆ° ThÆ°á»ng trá»±c Tỉnh ủy Hoà ng Trung DÅ©ng cùng Chánh án TAND tỉnh Hà TÄ©nh chuyển tá»›i “O du kÃch nhá»â€. Bức tranh bằng đồng đã khắc há»a lại má»™t cách sinh Ä‘á»™ng khoảnh khắc bà Lai năm xÆ°a Ä‘ang áp giải phi công ngÆ°á»i Mỹ, má»™t hình ảnh đầy ý nghÄ©a và sống mãi vá»›i thá»i gian
Nháºn món quà của Chánh án Nguyá»…n Hòa Bình, bà Lai xúc Ä‘á»™ng nói: Cuá»™c sống tuổi già bây giá» ngoà i niá»m vui bên con cháu thì những lá»i Ä‘á»™ng viên, hay những món quà thể hiện sá»± quan tâm, biết Æ¡n đến thế hệ chúng tôi là điá»u vô cùng quý giá. Äó là sá»± khÃch lệ, Ä‘á»™ng viên để chúng tôi tiếp tục phát huy truyá»n thống cách mạng, gÆ°Æ¡ng mẫu trong xây dá»±ng gia đình văn hóa, Ä‘á»™ng viên con cháu tham gia đóng góp xây dá»±ng và phát triển kinh tế ở địa phÆ°Æ¡ng.
“Thá»±c sá»± tôi rất vui khi nháºn được món quà ý nghÄ©a của Chánh án TANDTC. Tôi xin được gá»i lá»i cảm Æ¡n đến Chánh án Nguyá»…n Hòa Bình, cÅ©ng nhÆ° cán bá»™ công nhân viên chức và ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng ngà nh Tòa án trong suốt thá»i gian qua đã luôn quan tâm, khÃch lệ tôiâ€, bà Lai không giấu nổi xúc Ä‘á»™ng chia sẻ
Ảnh: Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình thăm, tặng quà và trò chuyện cùng thương binh Nguyễn Thị Kim Lai trong chuyến công tác vỠnguồn.