Ngưá»i thiết kế Lá»… đà i trên Quảng trưá»ng Ba Äình; ngưá»i kéo cá» trong ngà y lá»… Äá»™c láºp; ngưá»i may chiếc áo Bác Hồ mặc ngà y Lá»… Äá»™c láºp đầu tiên…là những nhân váºt vô cùng đặc biệt trong ngà y Quốc khánh đầu tiên (2/9/1945).
🌺 TRƯỞNG BAN Tá»” CHỨC NGÀY LỄ ÄỘC LẬP
ÄÃch thân Chá»§ tịch Hồ Chà Minh đã giao nhiệm cho ông Nguyá»…n Hữu Äang lo liệu công tác tổ chức ngà y Lá»… Äá»™c láºp vá»›i má»™t mệnh lệnh: “Äây là sá»± kiện lịch sá» lá»›n kết thúc Cách mạng Tháng Tám và khai sinh nước Việt Nam Dân chá»§ Cá»™ng hòa†kèm theo má»™t lá»i khÃch lệ đầy tin tưởng: “Việc khó má»›i giao cho chú!â€.
Là ngưá»i có kinh nghiệm váºn động quần chúng và trưởng thà nh từ thá»±c tế phong trà o Truyá»n bá Quốc ngữ, ông Nguyá»…n Hữu Äang đã nhanh chóng táºp hợp được nhân tà i váºt lá»±c từ các kiến trúc sư vẽ kiểu đến ngưá»i thợ má»™c trá»±c tiếp thi công, từ các nhà công thương hiến tặng váºt liệu đến nhà kỹ thuáºt cung cấp và lắp đặt các thiết bị phóng thanh… để đúng ngà y giỠấn định, lá»… đà i Äá»™c láºp đã sừng sững uy nghi giữa Quảng trưá»ng Ba Äình.
Từ trên lá»… đà i ấy, Chá»§ tịch Hồ Chà Minh tuyên bố ná»n độc láºp dân tá»™c cùng sá»± ra Ä‘á»i cá»§a chÃnh thể Dân chá»§ – Cá»™ng hòa đầu tiên trong lịch sá» Việt Nam.
🌺 NGƯỜI MAY CHIẾC ÃO BÃC Há»’ MẶC NGÀY LỄ ÄỘC LẬP ÄẦU TIÊN
Nhắc đến những bá»™ quần áo cá»§a Hồ Chá»§ tịch, Ä‘iá»u ấn tượng vá»›i những ai từng gặp, được sống và là m việc bên cạnh Ngưá»i là sá»± giản dị, trang trá»ng, lịch sá»± và gần gÅ©i. Bá»™ quần áo Ngưá»i mặc ngà y Ä‘á»c Tuyên ngôn, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chá»§ Cá»™ng hòa là chiếc áo kaki, mà u và ng đã trở thà nh hình ảnh quen thuá»™c cá»§a má»—i ngưá»i dân nước Việt.
Ngưá»i may áo cho Bác là ông Phúc Hưng – chá»§ tiệm may có tiếng tại Hà ng Quạt thá»i đó. Ngà y 28/8/1945, ông Phúc Hưng đến Ä‘o và chỉ biết mình sẽ may áo cho má»™t cụ Lý ở quê ra thăm thá»§ đô, cắt may kiểu áo bốn túi, mặc kÃn cổ khi có việc quan trá»ng, lúc thưá»ng nháºt thì mở khuy áo thoải mái, Ä‘i già y Ä‘i dép Ä‘á»u hợp. Sau đó 2 ngà y chiếc áo đã được hoà n thà nh.
🌺 NGƯỜI THIẾT KẾ LỄ ÄÀI ÄỘC LẬP TRÊN QUẢNG TRƯỜNG BA ÄÃŒNH
Ngưá»i thiết kế Lá»… đà i Äá»™c láºp tại Quảng trưá»ng Ba Äình ngà y 2/9/1945 là Kiến trúc sư (KTS) Ngô Huy Quỳnh. Ông là má»™t trong những há»c trò cuối cùng cá»§a Trưá»ng Mỹ thuáºt Äông Dương đồng thá»i là má»™t trong những cây đại thụ cá»§a ná»n Kiến trúc Việt Nam.
Ngà y 1/9/1945, KTS Ngô Huy Quỳnh được cấp trên giao trá»ng trách thiết kế và tham gia dá»±ng Lá»… đà i ở vưá»n hoa Ba Äình, có thể giản dị nhưng phải trang nghiêm. Sau những phút giây tÃnh toán, KTS Ngô Huy Quỳnh đã chá»n phương án dá»±ng lá»… đà i bằng gá»— theo cách đóng Ä‘inh (vì thá»i gian gấp) và bá»c lụa xung quanh trên và ng dưới đỠđể tạo dáng mỹ thuáºt, vừa nhanh vừa dá»… là m. NÆ¡i dá»±ng lá»… đà i là bồn cá» tròn ở giữa vưá»n hoa Ba Äình. Công trình được thiết kế có mà u và ng nhạt, vòng hai tay ôm lấy phÃa sau lá»… đà i mà u Ä‘á».
Cùng tà i năng và sá»± ná»— lá»±c, ông và các cá»™ng sá»± hoà n thà nh công trình nổi tiếng nà y chỉ trong má»™t ngà y đêm (công trình hoà n thà nh trước rạng sáng ngà y 2/9). Mà u Ä‘á», và ng cá»§a lá»… đà i vá»›i hai bình hương hai bên, cùng mà u cá»§a cỠđỠsao và ng trên cá»™t cá» lá»… đà i, tất cả cùng nổi lên rá»±c rỡ và sống động.
🌺 NGƯỜI KÉO CỜ TRONG NGÀY ÄỘC LẬP
Tại buổi lá»… “Tuyên ngôn Äá»™c láºp†2/9/1945 diá»…n ra ở Quảng trưá»ng Ba Äình, Hà Ná»™i, bà Lê Thi (tên tháºt là Dương Thị Thoa), quê ở xã Má»… Sở, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên bất ngá» nháºn được nhiệm vụ kéo cá» Tổ quốc. Khi ấy bà chỉ thấy lo lắng, cốt sao để hoà n thà nh nhiệm vụ. Sau nà y bà má»›i thấy đó là niá»m vinh dá»± đặc biệt, niá»m tá»± hà o khi được chá»n là ngưá»i kéo ngá»n cỠđộc láºp trong thá»i khắc lịch sá» trá»ng đại ấy.
Sau Ngà y độc láºp, bà Lê Thi hăng hái tham gia các phong trà o Cách mạng, bà được bầu là m Bà thư Há»™i Phụ nữ cứu quốc khu Hoà n Kiếm, là m Phó Bà thư Há»™i Phụ nữ cứu quốc tỉnh VÄ©nh Phúc… Äến năm 1956 khi hoà bình láºp lại, bà được cá» Ä‘i há»c lá»›p lý luáºn cao cấp đầu tiên cá»§a trưá»ng Nguyá»…n Ãi Quốc. Tốt nghiệp loại ưu, bà được giữ lại là m giảng viên, rồi đảm nhiệm nhiá»u cương vị công tác khác nhau.
Äất nước hòa bình, bà vá» công tác tại Hà Ná»™i và láºp nên Viện nghiên cứu gia đình và giá»›i. Sau những cống hiến không ngừng cho đất nước, năm 1991 bà được Nhà nước phong hà m giáo sư.
🌺 NHÂN VẬT Bà ẨN QUAY NHỮNG THƯỚC PHIM QUà GIà TRONG NGÀY 2/9/1945
Bá»™ phim “Ngà y Äá»™c láºp 2/9/1945†do NSND Phạm Kỳ Nam đạo diá»…n ra Ä‘á»i năm 1975. Äúng 30 năm sau ngà y lá»… thiêng liêng diá»…n ra trên Quảng trưá»ng Ba Äình, đánh dấu ngà y khai sinh nước Việt Nam Dân chá»§ Cá»™ng hòa, ngưá»i dân Việt Nam má»›i lần đầu tiên được tiếp cáºn má»™t bá»™ phim tà i liệu quý giá ghi lại chân thá»±c diá»…n biến không khà cá»§a ngà y lịch sỠđó.
Những thước phim Ä‘en trắng là m ngưá»i xem xúc động vá»›i hình ảnh những Ä‘oà n ngưá»i nô nức kéo vá» Quảng trưá»ng Ba Äình, nắm tay vung cao và hát vang bà i “Diệt phát xÃtâ€, cùng lá»i tuyên thệ Äá»™c láºp cá»§a quốc dân vang động quảng trưá»ng… Ãt ai biết rằng, chỉ trước đó 1 năm, và o năm 1974, trong má»™t chuyến sang Pháp để thá»±c hiện bá»™ phim tà i liệu vá» cuá»™c Ä‘á»i hoạt động cá»§a Chá»§ tịch Hồ Chà Minh, đạo diá»…n Phạm Kỳ Nam má»›i được tiếp cáºn vá»›i những thước phim lần đầu tiên má»™t cách rất tình cá».
Ngưá»i trao cho ông những thước phim quý giá nà y là má»™t Việt kiá»u tại Paris. Theo đạo diá»…n Phạm Kỳ Nam kể lại, khi ông há»i ngưá»i Việt kiá»u vá» tác giả cá»§a Ä‘oạn phim, ông đã nháºn được câu trả lá»i: “Tôi không biết gì hÆ¡n vì không phải là ngưá»i quay. Chỉ biết những Ä‘oạn phim đó có Ãch cho các ông, và tôi đã trao táºn tay ông, vì tôi rất yêu mến đất nước, nhân dân Việt Namâ€.
Từ khi bá»™ phim ra Ä‘á»i ở thá»i Ä‘iểm 1975 cho đến ngà y đạo diá»…n Phạm Kỳ Nam mất (năm 1984), trong lòng ông vẫn luôn canh cánh vá»›i câu há»i: Ai là ngưá»i đã bà máºt quay những thước phim quý giá ấy? Và cho đến nay câu há»i ấy vẫn chưa có lá»i giải đáp chÃnh xác.
HKVN