Ngư�i nông dân tạo nhi�u giống lúa quý

Hơn 20 năm trước, chàng thanh niên quê �ịnh An xuất ngũ, v� xứ miệt vư�n làm nông nghiệp. Khác nhi�u nông dân cùng lứa ông nhanh nhạy và chịu đổi mới. Năm 2003, ông được địa phương cử tham gia lớp tập huấn giống nông hộ (kỹ thuật sản xuất giống lúa) để hướng dẫn ngư�i nông dân.

Trở thành “giảng viên” cho nông dân, ông bắt đầu Ä‘am mê, mày mò lai tạo các giống lúa má»›i. Nhiá»�u năm làm ruá»™ng, ông am hiểu từng chu kỳ phát triển của cây lúa. Tuy nhiên việc tạo giống không há»� Ä‘Æ¡n giản vá»›i ngÆ°á»�i chÆ°a được đào tạo nông nghiệp bài bản nhÆ° ông. Việc lai tạo đòi há»�i ngÆ°á»�i làm thá»±c hành phải thá»±c sá»± Ä‘am mê, bá»�n bỉ nhiá»�u năm liá»�n.

“Hạt lúa cây mẹ trổ 2/3 bông cắt bá»� túi phấn, lấy phấn cây bố thụ qua. Công Ä‘oạn này đòi há»�i tay phải chính xác, mắt quan sát thật kỹ. Chỉ cần sÆ¡ suất nhá»� là hÆ° liá»�n”, ông kể và bảo ban đầu việc thụ phấn chỉ thành công khoảng 20%. Quần quật cả ngày ngoài đồng, tối vá»� ông lại chong đèn luyện tập “thụ phấn cho lúa”.

Sau khi thuần thục 70-80%, ông DÅ©ng gặp thá»­ thách khi hạt giống má»›i lai tạo gieo không nảy mầm hoặc sức sống yếu, bông lúa trổ không đạt… Khóm lúa nhân giống sau nhà cứ èo uá»™t từ mùa này sang mùa khác. “Hên lắm sau 9 vụ lúa, tức 3 năm sẽ cho ra giống thuần chủng, đúng mong muốn ban đầu còn thông thÆ°á»�ng phải mất 4-5 năm”, ông nói.

Chín năm sau ngày “khởi nghiệp” tạo giống lúa, ngÆ°á»�i nông dân xứ Lấp Vò thu “quả ngá»�t” đầu tiên là giống LD2012 lai từ cây mẹ giống OM 6976 và cây bố IR 50404. Loại này đặc tính ngắn ngày, chống chịu tốt sâu bệnh, hạt dài, cÆ¡m dẻo.

Tiếp tục gieo cho vụ kế, năm 2015 ông Dũng phát hiện cây lúa đặc biệt, có mùi thơm hương dứa tự nhiên, th�i gian sinh trưởng chừng 90 ngày. Hạt lúa giống mới màu đ� được ông đặt tên Ng�c đ� hương dứa, đăng ký bảo hộ.

Ông dùng cách riêng quảng bá cho giống má»›i. Gạo vừa xay xong, ông mang biếu từ bác xe ôm, ngÆ°á»�i trong vùng và xứ khác đến, lãnh đạo xã, huyện, tỉnh… Bá»�n bỉ vá»›i phÆ°Æ¡ng châm “cho Ä‘i rồi sẽ nhận lại”, sau 3 tháng ông có Ä‘Æ¡n hàng đầu tiên. Ban đầu chỉ mấy giạ rồi dần dà lên đến mÆ°á»�i mấy tấn gạo má»™t vụ.

Má»™t doanh nghiệp thấy giống Ngá»�c Ä‘á»� hÆ°Æ¡ng dứa có khả năng thÆ°Æ¡ng mại nên ngá»� ý “mua đứt” vá»›i giá 4 tá»· đồng, song ông từ chối. Bởi cha đẻ giống Ngá»�c Ä‘á»� hÆ°Æ¡ng dứa nghÄ© nếu bán mình có thêm vốn nhÆ°ng những nông dân xứ Lấp Vò không được hưởng lợi. Ông Ä‘á»� nghị doanh nghiệp ký hợp đồng bao tiêu Ä‘á»™c quyá»�n, còn mình sẽ tập hợp nông dân sản xuất lúa.

�� xuất được doanh nghiệp đồng ý, ký kết mua 8.000 đồng một kg, cao hơn 1.000-3.000 đồng/kg so với các giống lúa khác, trong đó ti�n bản quy�n giống là 500 đồng mỗi kg. Suốt 4 năm từ 2016 đến 2019, diện tích lúa được bao tiêu lên đến 500 ha mỗi năm. Nông dân cùng sản xuất với ông đạt lợi nhuận thêm 5 triệu đồng mỗi ha (so với làm giống lúa khác), không sợ đầu ra bấp bênh.

Sau Ng�c đ� hương dứa, ông tiếp tục lai tạo thành công giống ND3, LD2012-1 và một vài giống khác đang đăng ký bảo hộ.

Năm 2012, cùng một số nông dân thành lập Hợp tác xã nông nghiệp �ịnh An, ông được giao vai trò giám đốc. Hiện, các loại giống lúa do ông lai tạo mỗi năm cung cấp ra thị trư�ng khoảng một trăm tấn. So với công ty chuyên cung cấp giống, con số ấy chẳng là bao nhưng với quy mô một hợp tác xã không h� nh�.

Gần 20 năm làm nông, ông được Viện nghiên cứu lúa gạo Quốc tế IRRI công nhận là “nông dân bảo tồn Ä‘a dạng sinh há»�c giống lúa Ä�ồng bằng sông Cá»­u Long”. Các cuá»™c thi nông dân trồng lúa giá»�i khu vá»±c miá»�n Tây, canh tác lúa thông minh, thích ứng biến đổi khí hậu, ông Ä‘á»�u đạt giải nhất; được công nhận là “nhà khoa há»�c của nhà nông” cách đây 2 năm.

Mới đây ông được Trung ương Hội Nông dân Việt Nam vinh danh nông dân xuất sắc nhất năm.

Chủ tịch Há»™i Nông dân tỉnh Ä�ồng Tháp Nguyá»…n Văn Nguyện nói ông DÅ©ng là nông dân tiêu biểu của tỉnh vá»� tinh thần há»�c há»�i, chịu khó mày mò tìm giống má»›i. “Khi gặp khó khăn DÅ©ng không nản chí, quyết tâm làm đến cùng”, ông Nguyện nói. Ä�iá»�u đáng quý sau khi tạo thành công giống má»›i, ông DÅ©ng chủ Ä‘á»™ng tìm kiếm thị trÆ°á»�ng chứ không ngồi chá»� doanh nghiệp đến mua, mục đích giúp nông có lợi nhiá»�u nhất từ giống lúa mình tạo ra.

Ng�c Tài