Äồng ThápThạc sÄ© Nguyá»…n Hữu Tân, gần 30 năm chuyên nhân giống, “đỡ đẻ” nhiá»u loà i thuá»· sản, nhất là cá linh dần khan hiếm ở Äồng bằng sông Cá»u Long.
Nhà ông Tân nằm trên quốc lá»™ 80, Ä‘oạn qua huyện Châu Thà nh. PhÃa trước nhà có nhiá»u bồn ươm cá, dưới rặng tre là hệ thống bể, ao nuôi rá»™ng 7.000 m2. Sáng giữa tháng 11, gia chá»§ 58 tuổi, miệt mà i bên kÃnh hiển vi Ä‘ang vi phẫu chú tôm đực thà nh tôm cái giả, giúp khi phối giống tôm sinh ra toà n con đực. Äiá»u nà y há»— trợ ngưá»i nuôi, đạt hiệu quả cao bởi tôm đực lá»›n nhanh hÆ¡n tôm cái.
Năm 1986, ông tốt nghiệp Äại há»c Cần ThÆ¡, ngà nh thuá»· sản, là m tại sở thuá»· sản ở quê nhà rồi được phân công xây dá»±ng các trung tâm giống. Dù ở đâu hay giữ vị trà công tác nà o, ngưá»i kỹ sư thuá»· sản luôn ấp á»§ nghiên cứu các loại cá đồng đặc trưng vùng sông nước Cá»u Long vừa bảo tồn, vừa có nguồn giống chất lượng để nông dân nuôi thương phẩm, là m già u.

Ông Nguyá»…n Hữu Tân vi phẫu tôm đực thà nh tôm cái giả để tạo ra giống tôm toà n đực. Ảnh: Ngá»c Tà i
Năm 1992, ông “đỡ đẻ” thà nh công cho cá bống tượng – món cá ngon cá»§a ngưá»i đồng bằng nhưng khá khan hiếm nhất là loại cá to. Khác vá»›i tôm, cá bống tượng không chá»n giống theo giá»›i tÃnh vì cả con đực và cái Ä‘á»u sinh trưởng như nhau. Cá bố mẹ đến thá»i kỳ sinh sản được nuôi nhốt chung, tiêm chất kÃch thÃch sinh sản sau và i giỠđẻ trứng và thụ tinh.
Ngưá»i nhân giống cần nắm rõ đặc tÃnh sinh sản cá»§a từng loại cá để tạo Ä‘iá»u kiện phù hợp, hiệu quả má»›i cao. Trứng sau khi cá sinh được vá»›t ra cho và o bồn riêng, khoảng 18 đến 24 giá» nở, mất thêm má»™t tháng nuôi bằng trứng nước (bo bo). Chúng lá»›n thà nh cá hương (cá chừng má»™t tháng tuổi), cá giống có thể xuất bán.
Khi chà o hà ng mẻ cá giống đầu tiên, ông nháºn được phản hồi tÃch cá»±c từ ngưá»i nuôi, tháºm chà còn xuất khẩu sang Äà i Loan vá»›i giá cao ngất ngưởng. Lúc ấy, má»™t qá»§a trứng vịt bán 15 đồng mà má»™t con cá hương giá tá»›i 250 đồng, gấp 16 lần. Việc nhân giống cá bống tượng thà nh công Ä‘em lại lợi nhuáºn cho ngưá»i nuôi và giúp giảm đánh bắt ngoà i tá»± nhiên dẫn đến cạn kiệt.
Cuá»™c Ä‘á»i gắn vá»›i nghá» “đỡ đẻ” cho cá, ông Tân thấy buồn khi nguồn lợi thuá»· sản ở miá»n Tây ngà y má»™t khan hiếm. Äiển hình như cá linh ngà y xưa rất nhiá»u và rẻ nhưng lúc nà y “đắt còn hÆ¡n tôm tươi”. Lý do, mùa lÅ© vá» cá linh theo dòng Mekong xuống hạ lưu đẻ trứng, bị con ngưá»i khai thác táºn diệt. Ngoà i ra, biến đổi khà háºu và các Ä‘áºp thuá»· Ä‘iện chặn dòng cà ng là m nguồn lợi thuá»· sản ở miá»n Tây suy giảm nghiêm trá»ng.
Ba năm trước, ông đã sản xuất thà nh công cá linh bán cho các chá»§ ao nuôi thá»i Ä‘iểm trước lÅ© vá». Cá linh thuá»™c loà i đẻ trứng bán trôi nổi (ná»a nổi, ná»a chìm) nên việc nhân giống thưá»ng và o buổi tối, sục ôxy liên tục lúc cá mẹ, cá bố bắt cặp. Khi tìm bạn tình và giao phối, chúng phát ra tiếng kêu.

Số cá linh con ông Tân nuôi thà nh công, giữ là m cá bố mẹ cho vụ sau. Ảnh: Ngá»c Tà i
“Nhiá»u năm là m nghá» chỉ có cá linh và cá mè vinh phát tiếng kêu như thế”, ông mở má»™t Ä‘oạn video lúc chúng phối giống để chứng minh. Tiếng cá kêu ồm ồm xen lẫn nước chảy róc rách, tiếng chúng nhảy lách chách trên mặt nước. Sau và i giá», khi cá sinh xong ông rút hết nước trong bể, dùng vải mùng hứng trứng cá đã thụ tinh, cho và o bể khác để nở ra cá bá»™t. Số cá linh bố mẹ được ông thả và o ao kèm má»™t Ãt thức ăn để chúng lại sức.
Hà ng năm ông Tân cung cấp hà ng trăm triệu cá linh bá»™t cho các há»™ nuôi trong tỉnh để nhân giống và cung cấp cá linh non ra thị trưá»ng. Ông có tình cảm đặc biệt vá»›i cá linh không chỉ vì loà i thuá»· sản nà y là miá»n ký ức cá»§a nhiá»u ngưá»i mà bởi chúng mang lại nhiá»u giá trị kinh tế, nông dân có thể khai thác.
“Dân mình nên nuôi thay vì đánh bắt táºn diệt. Có như váºy má»›i mong con cháu Ä‘á»i sau biết đến những loà i cá đặc trưng cá»§a vùng miá»n, chứ đà nà y có khi thế hệ sau chỉ biết cá linh, cá sặc qua sách vở”, ông nói.
Mấy năm gần đây, ngưá»i thạc sÄ© quê Äồng Tháp chuyển sang công tác giảng dạy, hiện là Phó trưởng bá»™ môn nuôi trồng thuá»· sản Äại há»c Äồng Tháp. Ông dạy sinh viên không chỉ qua sách vở mà còn láºp má»™t khu sản xuất cá giống, gồm 50 bể nuôi cá linh, cá rô, cá trê, ốc bươu, bèo hoa dâu… để há» quan sát, há»c táºp.
NhỠông Tân hướng dẫn, anh Bùi Trà Nhân, 27 tuổi (ở TP Hồng Ngá»±) vừa nuôi thà nh công vụ cá linh, sau má»™t tháng thu hoạch 1,5 tấn trên diện tÃch 10 ha lúa, bán bình quân 130.000 đồng má»—i kg, thu nháºp 170 triệu đồng. “Chú Tân là ngưá»i tâm huyết và táºn tuỵ. Bất cứ ai muốn nuôi cá nhưng chưa đủ kinh nghiệm Ä‘á»u được chú chỉ dẫn táºn tình”, anh Nhân chia sẻ.
Cá linh phát ra tiếng kêu khi khối giống. Video: Tân Nguyễn
Ngá»c Tà i
Nguồn: Vnexpress
Link bà i viết gốc