Quảng NamKhông phải vùng rốn lÅ©, nhưng mấy năm gần đây TP Tam Kỳ thưá»ng xuyên ngáºp lụt, cuá»™c sống cá»§a hà ng nghìn há»™ dân bị đảo lá»™n.
Sống ở khối phố Mỹ Thạch Bắc, phưá»ng Tân Thạnh, đến nay là đá»i thứ ba, ông Phạm Hò, 59 tuổi, đã trải qua nhiá»u tráºn lÅ© lụt. Tráºn lụt lịch sá» tháng 11/1999, tổng lượng mưa má»™t tuần ở Tam Kỳ lên 990 mm, nhà ông Hò ngáºp 50 cm. Trá»i tạnh, má»™t ngà y sau nước rút. Äến ngà y 8-11/12/2018, TP Tam Kỳ mưa 910 mm, nhưng nhà ông ngáºp gần má»™t mét, sau 4 ngà y nước má»›i rút hết.
Gần đây nhất ngà y 21-24/10, TP Tam Kỳ mưa gần 700 mm, thấp hÆ¡n hẳn hai đợt trước, song nhà ông Hò ngáºp 0,4 m và ngâm nước 3 ngà y. Khoảng 3.200 nhà dân thà nh phố cÅ©ng bị ngáºp 0,2-1,5 m. Ná»™i thị biến thà nh sông, giao thông đình trệ, ngưá»i dân chỉ có thể di chuyển bằng thuyá»n hoặc lá»™i nước.

Khu phố Mỹ Thạch Bắc, phưá»ng Tân Thạnh bị nước bá»§a vây sau má»—i tráºn mưa lá»›n. Ảnh: Äắc Thà nh
Khối phố Mỹ Thạch Bắc thưá»ng xuyên ngáºp khoảng 10 năm nay. Ông Hò kể, năm 2005 chÃnh quyá»n thá»±c hiện dá»± án khu phố má»›i Tân Thạnh – khu đô thị đẹp báºc nhất Tam Kỳ. Sau 4 năm, khu phố má»›i đổ đất cao hÆ¡n khu dân cư nÆ¡i ông sống hÆ¡n ná»a mét. Má»—i tráºn mưa, nước từ các nÆ¡i cao đổ vá», nhưng chỉ có má»™t lối thoát ra cống há»™p rá»™ng 50 cm nên tốc độ thoát cháºm.
“Gia đình tôi đã quá ngán ngẩm vá»›i cảnh dá»n đồ đạc má»—i mùa mưa lụt. Nước lÅ© và o nhà mất vệ sinh, tiá»m ẩn nguy cÆ¡ dịch bệnh”, ông Hò nói. Sau khi nâng ná»n nhà lên 0,3 m mà vẫn ngáºp, ông phải cải tạo căn phòng trong ngôi nhà cấp bốn thà nh gác lá»ng để má»—i lúc ngáºp thì lên đây trú tránh, chấp nháºp sống chung vá»›i lÅ©, khác hẳn vá»›i thế hệ cha ông.
Ngoà i khu nhà cá»§a ông Hò, trong ná»™i thị Tam Kỳ có khoảng 10 khu dân cư vá»›i hà ng nghìn há»™ dân rÆ¡i và o cảnh tương tá»±. Há» bị các khu đô thị lân cáºn đổ ná»n cao hÆ¡n, trở nên lá»t thá»m. Má»—i khi mưa to, nước không thoát kịp gây ngáºp úng.

Anh Nguyá»…n Hữu Danh, ở khối phố Mỹ Thạch Bắc, cho tá»§ lạnh lên cao khi nhà bị ngáºp hÆ¡n ná»a mét đầu tháng 12/2018. Ảnh: Äắc Thà nh
Cuá»™c sống cá»§a khoảng 400 há»™ dân thôn Xuân Quý, xã Tam Thăng – vùng ngoại ô nằm bên sông Bà n Thạch, cÅ©ng bị đảo lá»™n má»—i mùa mưa lÅ©. Ông Mai Tấn Cảm, 46 tuổi, kể bố mẹ đã chá»n mua mảnh đất cao nhất nằm giữa thôn dá»±ng nhà cho vợ chồng ông. HÆ¡n 40 năm sinh sống, nhà ông chỉ má»™t lần ngáºp khoảng 0,2 m trong đợt lụt lịch sá» tháng 11/1999, nước sau đó rút rất nhanh.
Năm 2017, tuyến đê Bà n Thạch dà i gần 10 km, cao 5 m do Ngân hà ng Phát triển châu à (ADB) tà i trợ nhằm ngăn triá»u, ngăn nước lÅ© trà n và o ná»™i thị hoà n thà nh. Con đê đã chỉnh dòng chảy thoát lÅ©, đẩy hết qua thôn Xuân Quý. Má»—i năm, gia đình ông Cảm hứng chịu Ãt nhất 4 đợt lụt. Căn nhà cấp bốn ná»n cao bằng vá»›i đưá»ng bê tông trong thôn đã được nâng lên 0,2 m, song vẫn ngáºp khoảng 2 ngà y.
Cứ mưa lá»›n, ngưá»i dân thôn Xuân Quý lại à ới giúp nhau dá»n dẹp đồ đạc lên cao, đưa trẻ con, ngưá»i già , váºt nuôi đến nÆ¡i trú tránh. “Là ng mạc bị ngáºp, phải di chuyển bằng ghe thuyá»n, Ä‘iá»u mà trước đây hiếm khi xảy ra”, ông Cảm nói. Năm 2020, ông dùng số tiá»n tÃch góp và vay mượn xây được căn nhà tầng má»™t rá»™ng 60 m2, tầng hai 40 m2 để trú khi lÅ© vá».
“Không chỉ gia đình tôi mà ngưá»i dân trong thôn bắt đầu há»c cách sống chung vá»›i ngáºp lụt. Nhà cá»a xây lên Ä‘á»u có gác lá»ng là m nÆ¡i trú tránh”, ông Cảm nói.

Ngôi nhà cấp bốn thưá»ng bị ngáºp, ông Mai Tấn Cảm xây nhà hai tầng để trú tránh. Ảnh: Äắc Thà nh
Ngoà i xã Tam Thăng, vùng thấp trÅ©ng xã Tam Phú, phưá»ng An Phú, Phước Hòa, Hòa Hương, An SÆ¡n có hà ng nghìn nhà dân thưá»ng xuyên ngáºp lụt. Trước đây mưa lá»›n, nước thoát ra sông, nhà dân chỉ bị ngáºp khi lÅ© ngoà i sông dâng lên trà n và o. Còn bây giá», mưa lá»›n má»™t ngà y là nước đã trà n và o nhà .
Tại Quảng Nam, TP Tam Kỳ không nằm trong vùng rốn lÅ© như các huyện thị ở hạ du sông Vu Gia – Thu Bồn. Thà nh phố nằm trên vùng đồng bằng độ dốc nhá», cao phÃa tây và thấp dần xuống phÃa đông giáp sông. Cao độ trung bình cá»§a khu vá»±c ven sông và khu trung tâm 2-4 m.
Lượng mưa trung bình má»—i năm ở Tam Kỳ khoảng 2.010 mm, năm lá»›n nhất 3.300 mm và năm nhá» nhất 1.110 mm, táºp trung từ tháng 9 đến 12. Theo đánh giá cá»§a chuyên gia khà tượng, lượng mưa nà y ở mức bình thưá»ng so vá»›i các địa phương khác ở miá»n Trung.
Thà nh phố có sông Tam Kỳ – nÆ¡i hợp lưu cá»§a 10 sông suối, bắt nguồn từ các dãy núi phÃa tây huyện Núi Thà nh và Phú Ninh chảy vá»; có sông Bà n Thạch, Trưá»ng Giang. Năm 1986, hồ thá»§y lợi Phú Ninh dung tÃch 344 triệu m3 hoà n tất, nước ở thượng nguồn xuống sông Tam Kỳ được lưu lại hồ. Má»—i khi mưa lá»›n, hồ đầy nước xả xuống hạ du, cách thà nh phố khoảng 7 km.
Vá»›i địa hình bằng phẳng, nhiá»u sông, Tam Kỳ có thể ngáºp, nhưng phạm vi hẹp và không kéo dà i vì nước thoát nhanh ra sông. Äiá»u nà y thể hiện trong kịch bản biến đổi khà háºu và nước biển dâng cho Việt Nam (Bá»™ Tà i nguyên và Má»™i trưá»ng xây dá»±ng). Theo đó Tam Kỳ chịu ảnh hưởng cá»§a quá trình nước biển dâng, dá»± báo má»±c nước biển dâng má»™t mét, 3,9% diện tÃch thà nh phố nguy cÆ¡ ngáºp.
TP Tam Kỳ trong đợt lụt ngà y 21-24/10. Video: Äắc Thà nh
Ông Bùi Ngá»c Ảnh, Chá»§ tịch TP Tam Kỳ, thừa nháºn từ năm 2018 đến nay ngáºp lụt trên địa bà n diá»…n biến phức tạp hÆ¡n so vá»›i trước đây. Gần như năm nà o thà nh phố cÅ©ng ngáºp, mức độ đợt sau lá»›n hÆ¡n đợt trước. Các vùng thấp trÅ©ng ven sông ngáºp lụt là bình thưá»ng, song như xã Tam Thăng là bất thưá»ng. ChÃnh quyá»n Ä‘ang tìm nguyên nhân và các giải pháp khắc phục.
Tam Kỳ vốn là thị xã cá»§a tỉnh Quảng Nam – Äà Nẵng. Năm 1997, Quảng Nam và Äà Nẵng chia tách, thị xã Tam Kỳ là tỉnh lỵ Quảng Nam. Cuối năm 2005, thị xã được công nháºn đô thị loại ba và năm 2006 lên thà nh phố. Äầu năm 2016, Tam Kỳ trở thà nh đô thị loại hai.
Tháng 5/2021, Tỉnh á»§y Quảng Nam ban hà nh nghị quyết xây dá»±ng phát triển TP Tam Kỳ đến năm 2030 thà nh đô thị loại má»™t. Äến nay, thà nh phố má»›i đạt 56 trên 59 tiêu chà đô thị loại hai và 47 tiêu chà đô thị loại má»™t. Dân số thà nh phố hÆ¡n 145.000.
Nguồn: Vnexpress
Link bà i viết gốc