Thượng tÆ°á»›ng, Giáo sÆ°, Nhà giáo Nhân dân Hoà ng Minh Thảo (1921-2008) được má»i ngÆ°á»i biết đến là má»™t vị tÆ°á»›ng tà i năng, mÆ°u lược trên chiến trÆ°á»ng, má»™t nhà giáo tâm huyết và uyên bác trên giảng Ä‘Æ°á»ng, má»™t nhà nghiên cứu khoa há»c quân sá»± xuất sắc.
Tháng 10-1966, do yêu cầu của cách mạng và nhiệm vụ của quân Ä‘á»™i, đồng chà Hoà ng Minh Thảo được Ä‘iá»u Ä‘á»™ng và o chiến trÆ°á»ng miá»n Nam giữ chức Phó tÆ° lệnh, rồi TÆ° lệnh Mặt tráºn Tây Nguyên (B3). Mặc dù được Trung Æ°Æ¡ng chi viện và nhân dân giúp đỡ, nhÆ°ng Ä‘iá»u kiện ăn ở, sinh hoạt của bá»™ Ä‘á»™i vẫn gặp rất nhiá»u khó khăn. Là TÆ° lệnh mặt tráºn, nhÆ°ng ông không bao giá» nháºn tiêu chuẩn hÆ¡n cán bá»™, chiến sÄ©. Bà n là m việc, giÆ°á»ng nằm của ông cÅ©ng giống nhÆ° của tất cả cán bá»™, chiến sÄ©, Ä‘á»u là m bằng tre, nứa. Ông thÆ°á»ng xuyên xuống các Ä‘Æ¡n vị kiểm tra tình hình bảo đảm váºt chất và tinh thần cho bá»™ Ä‘á»™i, nhất là thÆ°Æ¡ng binh, bệnh binh. NhỠđó, ông kịp thá»i nắm bắt thông tin và chỉ thị cho cÆ¡ quan háºu cần bảo đảm thuốc men, nhắc nhở các bác sÄ© chăm sóc, Ä‘iá»u trị cho thÆ°Æ¡ng binh, bệnh binh má»™t cách chu đáo.
Ngoà i chăm lo Ä‘á»i sống cho cán bá»™, chiến sÄ©, ông còn rất quan tâm đến Ä‘á»i sống của nhân dân địa phÆ°Æ¡ng nÆ¡i Ä‘Æ¡n vị đóng quân. Tây Nguyên thuá»™c Khu 5 vá» mặt hà nh chÃnh, nhÆ°ng B3 lại là mặt tráºn trá»±c thuá»™c sá»± chỉ huy, chỉ đạo trá»±c tiếp của Bá»™ Quốc phòng. DÆ°á»›i sá»± chỉ huy của ông, các Ä‘Æ¡n vị thuá»™c Mặt tráºn B3 không chỉ là m tốt công tác phối hợp vá»›i các địa phÆ°Æ¡ng trong chiến đấu, mà còn sẵn sà ng chi viện phÆ°Æ¡ng tiện, váºt chất, lÆ°Æ¡ng thá»±c, thá»±c phẩm trong Ä‘iá»u kiện bá»™ Ä‘á»™i còn rất thiếu thốn. Chia sẻ và cảm thông vá»›i đồng bà o các dân tá»™c Tây Nguyên vừa thiếu đói, vừa khổ cá»±c vì chiến tranh, TÆ° lệnh Hoà ng Minh Thảo đã nhiá»u lần ra chỉ thị giúp đỡ đồng bà o, tháºm chà có lúc ông còn chỉ đạo rút bá»›t tiêu chuẩn ăn của mình để chia sẻ cho đồng bà o. Nhá» váºy mà đồng bà o các dân tá»™c ở khu vá»±c bá»™ Ä‘á»™i đóng quân đã được cung cấp lÆ°Æ¡ng thá»±c, thá»±c phẩm lúc giáp hạt, thuốc men chữa bệnh lúc Ä‘au yếu…
Trong cuá»™c sống thá»i bình, Thượng tÆ°á»›ng Hoà ng Minh Thảo cÅ©ng không quên những đồng Ä‘á»™i đã má»™t thá»i gắn bó vá»›i mình trong quân ngÅ©. Bằng đồng lÆ°Æ¡ng Ãt á»i, ròng rã hà ng chục năm, Thượng tÆ°á»›ng Hoà ng Minh Thảo âm thầm giúp đỡ các gia đình liệt sÄ©, những đồng Ä‘á»™i là thÆ°Æ¡ng binh, bệnh binh. Khi đã nghỉ hÆ°u, ông vẫn dà nh ra má»™t phần lÆ°Æ¡ng lúc thì gá»i sang trÆ°á»ng há»c cho trẻ nhá», lúc thì đóng và o quỹ há»— trợ ngÆ°á»i nghèo và luôn dặn: “Äừng nói ngÆ°á»i góp tiá»n là ai, chỉ nói đó là của má»™t ông già …â€.
Mặc dù rất quan tâm giúp đỡ má»i ngÆ°á»i, nhÆ°ng Thượng tÆ°á»›ng Hoà ng Minh Thảo lại không bao giỠđể ý đến việc đãi ngá»™ bản thân và cà ng không đòi há»i chế Ä‘á»™ gì cho riêng mình. Vá»›i ông, váºt dụng nà o cÅ©ng tốt, quân Ä‘á»™i cấp cho cái gì, sá» dụng cái ấy, không nhất thiết xấu đẹp, cÅ© má»›i. GiÆ°á»ng nằm, tủ Ä‘á»±ng quần áo của ông có từ thá»i bao cấp, cách đây mấy chục năm. Chiếc ti vi nhá» là quà tặng của quân Ä‘á»™i Indonesia từ năm 1978 vẫn được ông sá» dụng cho đến những ngà y cuối Ä‘á»i.
Má»i ngÆ°á»i luôn coi ông là má»™t vị tÆ°á»›ng đặc biệt, ngÆ°á»i luôn trăn trở vá»›i sá»± nghiệp cầm quân. Ông đã nhiá»u lần tâm sá»±, Ä‘á»i ngÆ°á»i cầm quân không phải lúc nà o cÅ©ng đúng và tráºn nà o cÅ©ng thắng. Năm 1972, ông trá»±c tiếp chỉ huy tráºn đánh ở Kon Tum không thà nh công. Ông đã tá»± kiểm Ä‘iểm, “mình kém, đáng lẽ phải sá» dụng lá»±c lượng dá»± bị táºp trung thì lại xé lẻâ€.
Là má»™t vị tÆ°á»›ng có tri thức uyên thâm vá» khoa há»c và nghệ thuáºt quân sá»±, hiểu rất rõ vá» những yêu cầu chỉ huy tác chiến, xá» lý các tình huống trong chiến đấu, chiến dịch, nên ngay từ khi vá» là m Viện trưởng Há»c viện Quân sá»± cao cấp (nay là Há»c viện Quốc phòng), ông rất ủng há»™, tạo má»i Ä‘iá»u kiện cho cán bá»™ khoa há»c Trung tâm Toán-Máy tÃnh Quân Ä‘á»™i (má»™t trong 3 Ä‘Æ¡n vị tiá»n thân của Viện Công nghệ thông tin trá»±c thuá»™c Viện Khoa há»c và Công nghệ Quân sá»± hiện nay) thâm nháºp há»c viện để nghiên cứu, thiết kế hệ thống xá» lý thông tin quân sá»±.
Má»™t số cán bá»™ nòng cốt, những ngÆ°á»i có mặt đầu tiên từ khi Trung tâm Toán-Máy tÃnh của Quân Ä‘á»™i ta được thà nh láºp luôn nhá»› mãi sá»± Ä‘á»™ng viên, khuyến khÃch, ủng há»™ của Viện trưởng Há»c viện Quân sá»± cao cấp Hoà ng Minh Thảo và Thượng tÆ°á»›ng VÅ© Lăng, Giám đốc Há»c viện Quân sá»± (nay là Há»c viện Lục quân) đối vá»›i cán bá»™ trung tâm.
Và o thá»i Ä‘iểm đó, những khái niệm nhÆ° C4I (Command, Control, Communications, Computers and Intelligence: Chỉ huy, kiểm soát, truyá»n tin, máy tÃnh và tình báo), cÆ¡ sở dữ liệu (data), láºp trình hÆ°á»›ng đối tượng (OOP)… đối vá»›i Quân Ä‘á»™i ta còn rất má»›i mẻ, tháºm chà là xa lạ. Việc ứng dụng toán-tin há»c và o công tác chỉ huy, tham mÆ°u là má»™t nhiệm vụ hoà n toà n má»›i. Äiá»u quan trá»ng hÆ¡n, vì đây là lÄ©nh vá»±c tuyệt máºt, nên không có quân Ä‘á»™i nÆ°á»›c nà o chia sẻ vá»›i ta. Chúng ta phải tá»± nghiên cứu và phát triển.
Từ những nghiên cứu ban đầu dá»±a theo các chÆ°Æ¡ng trình huấn luyện chiến dịch của quân Ä‘á»™i Liên Xô trÆ°á»›c đây và quân Ä‘á»™i Nga sau nà y, các cán bá»™ của Trung tâm Toán-Máy tÃnh Quân Ä‘á»™i đã xây dá»±ng các ná»™i dung xá» lý, so sánh tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng, tÃnh toán hà nh quân, tÃnh toán vượt sông, tÃnh toán há»a lá»±c, bảo đảm quân y, háºu cần, kỹ thuáºt… Trong quá trình đó, Trung tâm Toán-Máy tÃnh Quân Ä‘á»™i đã nháºn được nhiá»u ý kiến đóng góp quý báu của đồng chà Hoà ng Minh Thảo.
—————
VŨ VÄ‚N KHANH – Báo QÄND
Ảnh: Bá»™ chỉ huy chiến dịch Bắc Tây Nguyên há»p bà n kế hoạch tác chiến. Äồng chà Hoà ng Minh Thảo (ngoà i cùng bên phải) Ảnh tÆ° liệu