Nên tạo nhi�u cách lấy lại mật khẩu VssID thay vì thu phí

Bảo hiểm xã há»™i Việt Nam hôm 5/11 thông tin vá»� việc thu phí 1.000 đồng khi ngÆ°á»�i dùng nhắn tin lấy lại mật khẩu đăng nhập VssID qua tổng đài 8079. Quy định triển khai từ ngày 22/10, áp dụng vá»›i thao tác lấy lại mật khẩu, không tính phí vá»›i ngÆ°á»�i đổi. Nếu quên mật khẩu và muốn lấy lại, ngÆ°á»�i dùng nhắn tin đến tổng đài 8079 theo cú pháp “BH MK Mã số BHXH”.

CÆ¡ quan này lý giải nhiá»�u ngÆ°á»�i dùng quên mật khẩu đăng nhập, yêu cầu cấp lại nhiá»�u lần gây quá tải hệ thống. Việc yêu cầu nhắn tin qua đầu số của tổng đài dịch vụ và chịu phí 1.000 đồng “nhằm giảm tải hệ thống và nâng cao trách nhiệm ngÆ°á»�i dùng”. CÆ°á»›c phí tin nhắn thu qua tổng đài dịch vụ 8079, Bảo hiểm xã há»™i Việt Nam không thu khoản này. TrÆ°á»›c đó, tiện ích này được cung cấp miá»…n phí.

Khảo sát trực tuyến của VnExpress trên gần 2.900 độc giả cho kết quả 10% đồng ý thu phí lấy lại mật khẩu VssID, 90% không đồng ý. Trên góc độ công nghệ, anh �ặng Hải Lộc, giám đốc công ty chuyên phát triển phần m�m tại Hà Nội, đánh giá việc ngư�i dùng quên mật khẩu đăng nhập ứng dụng rất phổ biến. Ngay cả ngư�i thành thạo công nghệ cũng có thể quên. Vì vậy, cho phép ngư�i dùng lấy lại mật khẩu là tính năng cơ bản của bất kỳ sản phẩm phần m�m nào.

Cách giải thích thu phí bởi ngÆ°á»�i dùng yêu cầu lấy lại mật khẩu quá nhiá»�u dẫn đến quá tải hệ thống, và để “nâng cao trách nhiệm” là chÆ°a thá»±c sá»± đặt ngÆ°á»�i dùng ở vị trí trung tâm theo tinh thần phát triển phần má»�m hiện đại. Việc thu phí ngÆ°á»�i dùng khi lấy lại mật khẩu cÅ©ng không phải là thá»±c hành phổ biến trong lÄ©nh vá»±c phần má»�m. Hầu hết ứng dụng được ngÆ°á»�i dân sá»­ dụng nhiá»�u nhÆ° Gmail, Facebook… Ä‘á»�u miá»…n phí khi lấy lại mật khẩu. Các ứng dụng này cung cấp nhiá»�u hình thức lấy lại nhÆ° qua email, tin nhắn, cuá»™c gá»�i, xác thá»±c 2 lá»›p.

“Việc cung cấp duy nhất hình thức lấy lại mật khẩu và lại trả phí trên VssID có thể tạo thành tiá»�n lệ không tốt đối vá»›i các sản phẩm chuyển đổi số tại Việt Nam, gây trở ngại cho việc xây dá»±ng niá»�m tin số ở ngÆ°á»�i dân”, anh Lá»™c nhận định.

Anh Lộc góp ý ứng dụng nên được thiết kế theo hướng có nhi�u phương thức lấy lại mật khẩu, gồm cả miễn phí và trả phí để ngư�i dùng có nhi�u lựa ch�n. Bên cạnh đó cần tuyên truy�n, hướng dẫn để ngư�i dùng sử dụng các chức năng đăng nhập không dùng mật khẩu tiên tiến khác trên app như bằng vân tay hoặc gương mặt.

Chung quan điểm, một chuyên gia IT khác nhận định cách làm của VssID đang tạo ra hai vấn đ�, đó là chi phí và trải nghiệm ngư�i dùng. Với đặc thù của ứng dụng bảo hiểm, ngư�i dùng chỉ mở ra khi cần nên tỷ lệ quên mật khẩu sẽ không nh�. Nếu mỗi ngư�i phải mất 1.000 đồng để lấy lại mật khẩu, nhân lên hàng triệu ngư�i dùng, số ti�n phải b� ra có thể lên tới hàng tỷ đồng.

“Cách làm này không hợp lý và ít có dịch vụ nào làm nhÆ° vậy. Bởi bản chất khi ngÆ°á»�i dùng sá»­ dụng dịch vụ nào đó, tức là há»� đã chi tiá»�n cho dịch vụ đó rồi. Những vấn Ä‘á»� phát sinh nhÆ° SMS hầu hết sẽ được miá»…n phí”, chuyên gia nói.

Trư�ng hợp lo ngại bị spam dẫn đến tốn chi phí, nhà phát triển có thể bổ sung tính năng phát hiện bất thư�ng và tạm khóa, hoặc yêu cầu mỗi lần cấp mật khẩu cách nhau vài phút. Nghiệp vụ này không khó. Ngoài ra, việc gửi mật khẩu và số bảo hiểm qua SMS tức là sẽ phải thông qua một bên thứ ba. �i�u này không chỉ khiến trải nghiệm ngư�i dùng bị ảnh hưởng mà còn làm tăng nguy cơ rò rỉ thông tin.

Thay vì cách làm như hiện tại, chuyên gia này cho rằng các nhà phát triển chỉ cần đ� nghị ngư�i dùng nhập số điện thoại hoặc email nếu quên mật khẩu. Hệ thống sau đó gửi mail hoặc tin nhắn chứa đư�ng link trang web đổi mật khẩu tới ngư�i dùng. Nếu cần xác thực, h� có thể thêm một bước gửi mã xác thực (OTP) đến điện thoại để xác minh.

Ở góc độ an sinh xã hội, bà Nguyễn Thị Lan Hương, nguyên Viện trưởng Khoa h�c lao động xã hội, nhận định những thay đổi v� chính sách liên quan hàng chục triệu ngư�i thì cần thông báo cho ngư�i dân biết trước rồi mới áp dụng. 1.000 đồng mỗi tin nhắn có thể không lớn, nhưng lúc khó khăn v� dịch bệnh thì thu bất kỳ khoản nào dù nh� nhất cũng dễ dẫn tới tâm lý không thoải mái.

Bà Hương phân tích, số lượng ngư�i dùng lấy lại mật khẩu lớn có thể tăng chi phí mà Bảo hiểm xã hội phải trả cho nhà mạng. Nếu bắt buộc thu phí, dù không lớn, cũng cần có lộ trình rõ ràng. Ngoài ra, các cơ quan nên hướng dẫn thêm cho ngư�i dùng đổi mật khẩu dễ nhớ, đăng nhập bằng vân tay, nhận diện khuôn mặt để tránh mất phí.

Thống kê của Bảo hiểm xã hội Việt Nam đến ngày 18/10, gần 11,4 triệu tin nhắn gửi đến hệ thống yêu cầu cấp lại mật khẩu, bao gồm một tin nhắn OTP để xác thực số điện thoại và một tin thông báo mật khẩu mới. Tức khoảng 5,7 triệu lượt ngư�i dùng, chiếm khoảng 26% tổng số thuê bao cài VssID yêu cầu cấp lại mật khẩu.

Riêng từ ngày 29/9 đến 15/10, gần 1,8 triệu ngư�i dùng đã yêu cầu cấp lại mật khẩu, tăng gấp đôi so với bình quân các tháng trước. Mục đích chủ yếu kiểm tra th�i gian đóng bảo hiểm thất nghiệp, xác định mức hỗ trợ được hưởng.

Ä�ể tránh mất phí, cÆ¡ quan này khuyến nghị ngÆ°á»�i dùng tá»± đổi mật khẩu theo ý muốn bằng cách đăng nhập vào VssID, chá»�n phần “Ä�ổi mật khẩu” tại thanh công cụ phía tay trái, nhận mã OTP qua email và làm theo hÆ°á»›ng dẫn của hệ thống. Thá»�i gian tá»›i, Bảo hiểm xã há»™i Việt Nam sẽ Ä‘iá»�u chỉnh ứng dụng để ngÆ°á»�i dùng có thể được cấp lại mật khẩu miá»…n phí qua email hoặc Cổng dịch vụ công của ngành bảo hiểm.

Ra đ�i tròn một năm, ứng dụng VssID hiện có 21,6 triệu ngư�i cài đặt. Bảo hiểm xã hội Việt Nam đặt mục tiêu năm 2021 có khoảng 25 triệu ngư�i dùng. Ngư�i dân có thể tra cứu thông tin quá trình tham gia, thụ hưởng chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, hoặc dùng ảnh thẻ BHYT trong VssID để khám chữa bệnh trên toàn quốc.

LÆ°u Quý – Hồng Chiêu