“Lá»— hổng” nghiêm trá»�ng từ trạm y tế phÆ°á»�ng, xã

Xã 180.000 dân không có bác sĩ

“Ä�ợt dịch Covid-19 vừa qua đã bá»™c lá»™ nhiá»�u Ä‘iểm yếu cố hữu của y tế cÆ¡ sở thành phố. TrÆ°á»›c đây, TP luôn tá»± hào vá»� y tế chuyên sâu nhÆ°ng bây giá»� nhìn lại má»›i thấy những Ä‘iểm yếu chết ngÆ°á»�i khi dịch bùng phát”, Giám đốc Sở Y tế TP.HCM Tăng Chí Thượng thẳng thắn nhìn nhận và cho biết, hiện nay, hÆ¡n 50% trạm y tế phÆ°á»�ng, xã của TP không có trưởng trạm, rất nhiá»�u trạm không có bác sÄ©, chỉ có y sÄ©. Tá»· lệ nhân viên y tế xã chỉ đạt 2,3 ngÆ°á»�i/vạn dân, thấp hÆ¡n 3 lần so vá»›i bình quân chung cả nÆ°á»›c, có trạm y tế chỉ có 4 – 5 ngÆ°á»�i.

�ơn cử như xã Vĩnh Lộc B huyện Bình Chánh có 180.000 dân nhưng chỉ có 1 trạm y tế với 7 nhân lực, không có bác sĩ. Trung bình, một nhân viên y tế phải quản lý sức kh�e của 25.000 dân.

Quận 4 có 13 trạm y tế, chỉ duy nhất 1 trạm bổ nhiệm được trưởng trạm, 12 trạm còn lại không có ngư�i đủ đi�u kiện để làm trưởng trạm.

Khi dịch Covid-19 chưa bùng phát, hầu hết các trạm y tế phư�ng, xã đ�u trong tình trạng vắng tanh. Trạm Y tế phư�ng 15 quận Tân Bình th�i điểm đầu năm 2021 quản lý khoảng 300 hồ sơ bệnh nhân nhưng mỗi ngày chỉ có khoảng hơn 10 ngư�i đến thăm khám.

Còn tại trạm y tế phÆ°á»�ng Long PhÆ°á»›c, TP.Thủ Ä�ức, năm qua cÅ©ng chỉ có 8 ngÆ°á»�i đến khám bảo hiểm y tế. Lý giải Ä‘iá»�u này, nhiá»�u trạm y tế cho rằng do tình trạng “3 thiếu”: Thiếu thuốc, máy móc lẫn bác sÄ©.

Theo bác sÄ© Phạm Xuân Hải, Trung tâm Y tế TP.Thủ Ä�ức, Ä‘ang có rất nhiá»�u “vòng vây” khiến mô hình khám chữa bệnh ở trạm y tế dần trở nên xa cách ngÆ°á»�i dân. Trạm y tế là cÆ¡ sở y tế hạng 4 nên danh mục thuốc ít á»�i, kỹ thuật Ä‘iá»�u trị khiêm tốn, thiếu bác sĩ… Những Ä‘iá»�u này đủ làm nản lòng bệnh nhân. Hiện nguồn thuốc Ä‘Æ°a vá»� các trạm chậm, thuốc được cấp xuống trạm phải chá»� bệnh viện quận, huyện mua xong và “rót” xuống. 

Ngoài ra, đi�u nghịch lý là trạm y tế có nhiệm vụ quản lý các bệnh mạn tính ở xã, phư�ng nhưng thuốc có khi không đủ, nhất là thuốc tim mạch. Thậm chí, bệnh nhân bị cao huyết áp, tiểu đư�ng khám ở bệnh viện được cho đến 5 loại thuốc nhưng khi ra trạm y tế thì không có loại nào.

V� danh mục kỹ thuật đi�u trị cũng được thực hiện rất ít. �ơn cử như tại trạm y tế phư�ng Long Bình chỉ được cho phép thực hiện kỹ thuật tiêm bắp. Trong khi tiêm trong da, tiêm dưới da… là những kỹ thuật tiêm cơ bản lại không được phép thực hiện.

Trong tình thế bị hạn chế danh mục kỹ thuật, nhi�u bác sĩ không chịu v� trạm, còn bác sĩ ở trạm thì b� đi. 25 năm công tác tại các trạm y tế ở quận 9 trước đây, y sĩ Trần Văn Quý nói rằng, trạm y tế ngày càng… vắng bệnh nhân. Từ khi bắt đầu khám chữa bệnh bảo hiểm y tế vào năm 2015, có khoảng vài chục ngư�i/năm, đến nay số ngư�i đến khám dần thưa thớt. Với kinh nghiệm hàng chục năm nhưng mức lương chỉ 7 triệu đồng/tháng, rất thấp so với đồng nghiệp tại các bệnh viện lớn nên không ai thiết tha v� làm việc tại trạm y tế.

Kiệt sức khi dịch bùng phát

�ầu tháng 7, có những ngày phư�ng Bình Chiểu, TP.Thủ �ức, ghi nhận hơn 100 ca mắc Covid-19, trạm y tế liên tục nhận cuộc g�i cấp cứu, nhi�u đến mức m�i ngư�i bị ám ảnh bởi tiếng chuông điện thoại.

“Anh em y tế kiệt sức, ngÆ°á»�i bệnh gá»�i đến từ khắp nÆ¡i, nghe Ä‘iện thoại quá nhiá»�u đến mức chúng tôi phải đổi nhạc chuông liên tục”, bác sÄ© Lê Bá Kông, Trưởng Trạm Y tế phÆ°á»�ng Bình Chiểu, TP.Thủ Ä�ức, nói vá»� lúc cao Ä‘iểm chống dịch, dồn dập các ca nhiá»…m.

Phư�ng Bình Chiểu hơn 80.000 dân, khoảng 2/3 là ngư�i tạm trú ở các phòng tr�, rất nhi�u khu tr� lụp xụp, phải dùng chung nhà vệ sinh. Sống chen chúc như này khiến dịch bệnh lây lan rất nhanh khi có ca nhiễm trong cộng đồng. Phư�ng có Khu công nghiệp Bình Chiểu, Khu chế xuất Linh Trung, lại giáp ranh chợ đầu mối Thủ �ức. Khi ấy, nhi�u công nhân, thương lái đã được chích một mũi vaccine Covid-19 nên khá chủ quan. Ở chợ đầu mối, ngư�i khuân vác, vận chuyển hàng hóa không đeo khẩu trang vì nóng, khó thở.

Theo bác sÄ© Kông, y tế phÆ°á»�ng đã chuẩn bị các phÆ°Æ¡ng án xá»­ lý dịch nhÆ°ng khi số ca tăng nhanh đầu tháng 7 há»� bị rÆ¡i vào thế “không kịp trở tay”, không kịp ngăn chặn dịch.

Khởi đầu, dịch bùng phát ở má»™t công ty vá»›i 140 ca nhiá»…m. Công nhân thuá»™c diện F1, F2 khai báo có ngày lên đến 700 ngÆ°á»�i. “Trạm y tế quá tải vì phải làm lượng lá»›n thủ tục hồ sÆ¡, không kịp xác minh nhiá»�u trÆ°á»�ng hợp”, bác sÄ© Kông nói. Trạm chỉ có 10 nhân sá»±, trong đó 2 nhân sá»± Ä‘i há»�c bác sÄ©, chỉ còn 8 ngÆ°á»�i gồng gánh má»�i việc lúc bùng dịch thì không thể truy vết kịp.

Các y bác sĩ đ�u phải làm việc đêm hôm, không có th�i gian nghỉ ngơi. Trang thiết bị y tế không đủ đáp ứng, thiếu thốn nhi�u thứ từ phương tiện chống dịch cho đến xe cấp cứu. Nguồn thuốc đi�u trị th�i điểm ấy cũng không có, các bác sĩ phải vận động từ nhà hảo tâm.

Mượn được má»™t chiếc ôtô của ngÆ°á»�i quen, bác sÄ© Kông tổ chức khám bệnh ban đêm bằng hình thức nhanh nhất có thể. “Bệnh nhân đứng sẵn, tôi ngồi trên xe gá»�i Ä‘iện thoại thăm há»�i nhanh tình hình, lấy thuốc để sẵn trên xe phát”, bác sÄ© Kông nói. Ban ngày há»�p hành và nhiá»�u việc khác nên tầm 19-20h anh bắt đầu Ä‘i khám tận nhà F0, có khi đến 2-3h sáng vẫn chÆ°a xong.

Thá»�i Ä‘iểm ấy, các bệnh viện Covid quá tải. “Có nhiá»�u đêm, chúng tôi Ä‘Æ°a bệnh nhân đến 3 bệnh viện nhÆ°ng không được nhận vì không có oxy. Có ngày lên đến hÆ¡n 100 ca mắc”, bác sÄ© Kông chia sẻ.

Bác sĩ Kông cho biết, nếu trạm y tế phư�ng không nhận được sự hỗ trợ, chi viện nhân lực, trang thiết bị kịp th�i thì sẽ rất khó khăn đồng th�i bày t� sự lo lắng khi lực lượng chi viện rút đi và nhận định cần phải tính toán tìm nguồn nhân lực bổ sung.

(còn nữa)