Chuyện kể v� bức chân dung đầu tiên của Bác Hồ

Trong ngày lịch sử vĩ đại 2/9/1945, lần đầu tiên giới nhiếp ảnh Việt Nam được chụp ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh đang trịnh tr�ng đ�c Tuyên ngôn �ộc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Song, cũng vì không lên được lễ đài và không có ống kính chụp xa, hôm đó không một nhà nhiếp ảnh nào có được bức ảnh cận cảnh đặc tả v� vị Chủ tịch đầu tiên của Nhà nước Việt nam Dân chủ Cộng hòa non trẻ tại Quảng trư�ng Ba �ình mùa Thu lịch sử. Dẫu sao, trên những bức ảnh toàn cảnh v� lễ đài, nhân dân ta và bạn bè khắp năm châu lần đầu đã nhận ra hình dáng vị lãnh tụ tối cao.

Sau sự kiện đó không lâu, do yêu cầu của cách mạng, một số nhà nhiếp ảnh đang hoạt động tại Thủ đô Hà Nội được cử vào Phủ Chủ tịch chụp chân dung Ngư�i.

Vũ Năng An, tác giả bức ảnh chân dung được ch�n và phổ biến rộng rãi, kể lại:

“Anh Trần Kim Xuyến, phụ trách Nha Tuyên truy�n Việt Nam đã triệu tập 32 đại diện của các hiệu ảnh Hà Nội v� h�p tại trụ sở của Nha ở phố �inh Lễ. Trong không khí cởi mở, anh Trần Kim Xuyến nói rằng, việc chụp ảnh chân dung của vị Chủ tịch Nước được tiến hành một cách dân chủ, nghĩa là 32 vị đại diện sẽ cử ra 6 ngư�i đi chụp, chứ Nha Tuyên truy�n không “độc quy�n� cử đích danh ai đi cả. Các đại biểu bàn bạc khá sôi nổi.

Nhi�u ngư�i rất mong được chụp ảnh vị lãnh tụ tối cao. Nhưng, cũng có ngư�i t� ra ngần ngại vì sợ chụp không thành công và lại được biết Cụ Hồ cũng từng là thợ ảnh thì rất khó chụp. Sau cùng, có 6 ngư�i được cử đi, gồm có: �ại diện hiệu Hương Ký, hiệu Khánh Ký, ông Hựu, tôi (Vũ Năng An, làm việc ở hiệu Photo Atơlie tại đầu đư�ng Cột C�, nay là đư�ng �iện Biên Phủ của Thủ đô Hà Nội) và hai ngư�i nữa.

�úng 2 gi� chi�u của ngày đầu tuần thứ hai trong tháng 9/1945, sáu chúng tôi vào chụp. Ông Trần Văn Lưu, chủ nhân của tôi, ngồi xe tay, mang theo dụng cụ để chụp bằng ánh sáng đèn. Từ cửa chính, chúng tôi được dẫn lên tầng hai, vào một buồng trống. Những ngư�i khác mang máy rất to, khá náo nhiệt. Tôi mang nhẹ, nhưng nghĩ rằng phải rất chủ động v� ánh sáng.

Chừng năm phút sau, Bác Hồ xuất hiện. Tôi còn nhớ như in: Ngư�i mặc quần soóc, áo kaki đơn sơ, trong có áo sơ mi cài cúc và đi giầy vải màu chàm. M�i ngư�i đ�u ngạc nhiên khi nhìn thấy vị Chủ tịch Nước bình dị như một lão nông. Tôi đã từng nghe v� lãnh tụ Hồ Chí Minh, song không tài nào hình dung ra hình ảnh Ngư�i.

Gi� đây, nhà cách mạng vĩ đại mà thế hệ chúng tôi từng ngưỡng mộ, uy danh gắn với truy�n thuyết khá đẹp v� chiến khu của Mặt trận Việt Minh do Ngư�i lãnh đạo đang đứng trước mặt tôi đây. Ấn tượng thị giác của tôi: �ã rõ nét khuôn mặt của Bác có vầng trán rộng với những đư�ng gân hằn rõ sang hai bên thái dương, có bộ râu thưa, đặc biệt là đôi mắt sáng lạ thư�ng trên hai gò má gày, với phong độ giản dị nhưng rất đỗi tự nhiên của Ngư�i, không chỉ ở bộ quần áo kaki và đôi giầy vải màu chàm.

Nhà nhiếp ảnh lão thành Vũ Năng An, trong gi� phút ấy, đi�u khiển máy và đèn chụp – với sự giúp đỡ nhiệt tình của ông Trần Văn Lưu – đã cố gắng nhìn thật tinh những nét nhân hậu và quắc thước tượng hình ở gương mặt của Ngư�i. Ông An kể rằng, khi bước ra, Bác tươi cư�i nói:

– Chào các chú, cảm Æ¡n các chú! Thế nào, làm ăn có tốt không?

Cũng như m�i ngư�i, ông An chỉ vâng dạ một cách lễ phép, trong lòng đang lo không biết chụp Bác có đạt yêu cầu không. Bác Hồ nói tiếp:

– Các chú có cả thảy 6 ngÆ°á»�i. Bác Ä‘á»� nghị thế này: Má»—i chú chụp 5 phút, 6 ngÆ°á»�i hết ná»­a tiếng. Bác chỉ có chừng ấy thá»�i gian.

Ai cũng đòi chụp trước. Ông An bình tĩnh chụp sau, vì còn để nghiên cứu cho kỹ. Ông nghĩ: 5 phút không nhi�u, phải cố chụp được 3 ảnh. Những ngư�i khác chụp xong còn đứng lại xem ông chụp. Khi ông An chuẩn bị ánh sáng, h� xô vào, rất ảnh hưởng đến công việc của ông. Ông Trần Văn Lưu bực quá, h�i to:

– Sao các anh lại làm ăn thế?

Bác Hồ rất nghiêm, Ngư�i có vẻ khó chịu v� cảnh xô đẩy kia, nhưng lại nhìn ông An mỉm cư�i như khích lệ. Ông An nói với m�i ngư�i:

– Thôi nhé, các anh chụp xong rồi, đứng sang bên, bây giá»� để tôi chụp!

Ông An chụp đúng ba kiểu. Ông nghĩ: Nếu xin Bác một kiểu nữa thì chắc Bác cũng cho thôi, song ông không muốn lợi dụng lòng tốt của Ngư�i. Ông nh� nhẹ thưa với Bác:

– Chúng cháu đã chụp xong, xin cảm Æ¡n Bác!

Bác gật đầu, có vẻ hài lòng:

– Thôi, vá»� làm cho tốt nhé!

Trở v� hiệu ảnh, ông An tráng phim ngay. �ược hai kiểu, còn một kiểu bị rung. Ông Lưu an ủi:

– Thôi, đừng buồn phiá»�n gì, thế là đạt yêu cầu rồi.

Cả hai kiểu ảnh do ông Vũ Năng An chụp đ�u được chấp nhận. Tấm ảnh nhìn thẳng được phóng to để Bác gửi tặng các bạn quốc tế khác. Chính ông An được vinh dự đưa ảnh lên để Bác đ� tặng cho các bạn của Ngư�i. Ông nhớ phía sau ảnh tặng các đồng chí Mô-rít Tô-rê, Ca-sanh, Cu-tuy-ri-ê, �uy-clô…, Ngư�i ghi: “Với tất cả trái tim� và ký tên.

Tấm ảnh này được in ra, phổ biến nhanh, thực sự đáp ứng lòng mong ước của toàn dân tộc khi nhìn thấy vị lãnh tụ kính yêu. Ở bức chân dung này, tóc Ngư�i chưa bạc lắm, đôi mắt sáng ng�i, có cái nhìn không phi thư�ng nhưng vẫn khác ngư�i, chùm râu đen thân thương trên gương mặt gầy, vầng trán rộng mênh mông…

Từ gi� phút ấy, hình ảnh Ngư�i đã đem đến cho đồng bào cả nước ta ni�m tin yêu phấn khởi, sự tôn kính sâu xa. �ối với nhân dân nước ngoài cũng vậy. Có những bà mẹ Lào, Cam-pu-chia đã trân tr�ng cất giữ bức chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh như một báu vật trong nhà. Báo Quân đội nhân dân, số ra ngày 24/8/1995, có đăng bài Chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh trên cao nguyên Phiêng Sa kể lại một chuyện v� tình cảm của nhân dân Lào đối với vị lãnh tụ kính yêu khi h� được nhận và chiêm ngưỡng bức ảnh chân dung Hồ Chủ tịch chụp sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945.

Ông thống lý ở Phiêng Sa rất tự hào vì bức ảnh của Ngư�i được treo trên tư�ng nhà ông. Ông đã “phát hiện� mắt của Hồ Chủ tịch có hai con ngươi. Ông nói “Mắt Hồ Chủ tịch có hai con ngươi, khác ngư�i thư�ng. Ngư�i hiểu thấu khát v�ng của m�i ngư�i dân, bất kể ngư�i đó là dân tộc nào, đó là lòng nhân nghĩa cao cả của Ngư�i�.

Câu chuyện v� “Mắt Bác Hồ có hai con ngươi� cũng từng lưu truy�n nhi�u năm trong nhân dân ta. Ngư�i ta tin rằng Ngư�i là một ông thánh. Nhưng, đúng như l�i cựu Thủ tướng Phạm Văn �ồng: “Làm gì có chuyện hoang đư�ng như thế! Mắt Hồ Chủ tịch cũng như mắt m�i ngư�i, sáng hơn mắt m�i ngư�i nhi�u lần đã đành, nhưng sáng hơn vì Ngư�i biết nhìn, nên nhìn thấy: Hiện tại, tương lai, cái nh�, cái to�.

Tác giả tấm ảnh này, ông Vũ Năng An, đã giải thích rằng trên đôi mắt Ngư�i có hai điểm sáng là do ảnh chiếu tạo hình của hai cái đèn tụ quang tăng điện thế./.

Ảnh: Bức chân dung đầu tiên vá»� Chủ tịch Hồ Chí Minh – Ảnh: VÅ© Năng An

Theo Vapa.org.vn
Minh Thu (st)