Chuyên gia: �� án thu phí xe vào nội đô thiếu tính khả thi

Sở Giao thông Vận tải Hà Nội đang nghiên cứu �� án thu phí phương tiện vào nội đô, dự kiến trình UBND thành phố vào cuối tháng 10. �� án do đơn vị tư vấn (�ại h�c Giao thông Vận tải) xây dựng nêu đ� xuất lập 87 trạm thu phí ở khu vực vành đai 3, hoạt động từ 5h đến 21h hàng ngày; dự kiến thu phí ôtô vào trung tâm thành phố từ năm 2025.

Theo ông Nguyễn Văn Quy�n, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam, chủ trương thu phí ôtô, cấm xe máy là các giải pháp giảm phương tiện cá nhân đã được Hà Nội dự kiến từ nhi�u năm. Tuy nhiên, ông nhìn nhận để triển khai chủ trương này, chính quy�n thủ đô sẽ phải đối mặt với hàng loạt bài toán khó.

TrÆ°á»›c hết, để giảm được xe cá nhân phải thì thành phố phải có má»™t tá»· lệ lá»›n phÆ°Æ¡ng tiện công cá»™ng, giải quyết trên 50% nhu cầu Ä‘i lại của ngÆ°á»�i dân. “Hiện nay, phÆ°Æ¡ng tiện công cá»™ng má»›i đáp ứng được 20% nhu cầu Ä‘i lại, do vậy việc thu phí xe vào ná»™i đô rất khó nhận được sá»± ủng há»™”, ông Quyá»�n nói.

Ông Quyá»�n đồng tình vá»›i Ä‘á»� xuất xác định ranh giá»›i thu phí từ vành Ä‘ai 3 trở vào trung tâm. Tuy nhiên, ông cho rằng, không nên thu phí vá»›i xe chở hàng hóa, vận tải khách vì các phÆ°Æ¡ng tiện này đã không được vào ná»™i đô giá»� cao Ä‘iểm, nếu phải trả phí lÆ°u thông vào giá»� thấp Ä‘iểm thì sẽ “lạm thu”.

TS Trần Hữu Minh (Chánh văn phòng Ủy ban an toàn Giao thông quốc gia) nhìn nhận vá»›i đô thị lá»›n nhÆ° Hà Ná»™i, các ná»— lá»±c tìm kiếm giải pháp cải thiện tình trạng giao thông là rất cần thiết. Chủ trÆ°Æ¡ng thu phí phÆ°Æ¡ng tiện cÆ¡ giá»›i cá nhân vào trung tâm thành phố đã được nhiá»�u quốc gia áp dụng lâu nay. Tuy nhiên, vá»›i Hà Ná»™i “còn khá sá»›m để đánh giá nên hay không áp dụng phÆ°Æ¡ng án này, bởi chÆ°a có các tính toán thuyết phục”.

Ông Minh cho rằng, chính quyá»�n cần đánh giá tác Ä‘á»™ng, tính toán tốc Ä‘á»™ tăng phÆ°Æ¡ng tiện và những thiệt hại, ảnh hưởng mà ngÆ°á»�i dân gặp phải. “Nếu chứng minh được lợi ích vượt trá»™i của việc thu phí thì má»›i nên triển khai”, ông nói.

Dẫn kinh nghiệm hai thành phố ở Anh, ông Minh cho hay London áp dụng thu phí vào nội đô giúp cải thiện giao thông đô thị, giảm ùn tắc và ô nhiễm môi trư�ng; tuy nhiên, thành phố Manchester cũng từng lập đ� án thu phí, chính quy�n đánh giá tác động rồi quyết định không thực hiện do lợi ích không đủ lớn.

“Giải pháp nào cÅ©ng có Æ°u nhược Ä‘iểm, nếu tranh cãi mãi thì không thể có quyết định cuối cùng. Do đó, chính quyá»�n cần dá»±a trên các dữ liệu cụ thể để xem xét”, ông Minh nói.

Nhận định đ� án thu phí xe vào nội đô thiếu tính khả thi, TS Phan Lê Bình (chuyên gia giao thông, �ại h�c Việt Nhật) nêu quan điểm, lâu nay dân số tập trung chủ yếu trong nội đô và phương tiện đi lại bên trong khu vực trung tâm đã đủ gây ùn tắc. Tới đây, nếu Hà Nội chỉ thu phí ở khu vực vành đai 3, ngư�i dân từ ngoài vào trong vành đai không nhi�u thì mất phí, còn ngư�i dân ở trong không mất phí, vậy đ� án này có hiệu quả và công bằng hay không?

TS Phan Lê Bình cho rằng, để thu phí phương tiện đi vào khu vực nội đô, Hà Nội phải kiểm soát được các ngõ ngách trong vành đai 3. Khi thu phí, sẽ có nhi�u phương tiện đổ v� những vị trí không đặt được thiết bị thu, tạo ra sự dịch chuyển dòng giao thông gây ùn tắc cục bộ tại các vị trí này.

“Nếu thí Ä‘iểm đặt trạm thu phí trên 9 tuyến Ä‘Æ°á»�ng trục thì lái xe sẽ né các trạm này, tràn ra các Ä‘Æ°á»�ng nhá»�. Do đó, thành phố nên đặt thiết bị thu ở tất cả các tuyến Ä‘Æ°á»�ng vào trung tâm”, ông Bình nói.

Ngoài ra, TS Phan Lê Bình cho rằng, ngÆ°á»�i Ä‘i ôtô cá nhân thÆ°á»�ng có thu nhập cao nên nếu mức phí thấp thì há»� vẫn chấp nhận trả phí, mục đích giảm xe cá nhân không đạt được. “Mức thu thế nào để thay đổi hành vi của ngÆ°á»�i dân cÅ©ng là bài toán khó. Tôi cho rằng, chỉ má»™t vài phần trăm ngÆ°á»�i dân chấp nhận chuyển đổi phÆ°Æ¡ng tiện nếu có thu phí vào ná»™i đô, chúng ta không nên kỳ vá»�ng cao vá»� giải pháp này có thể giảm được xe cá nhân”, ông Bình nói.

Ông Bùi Danh Liên, Phó chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội, lưu ý vấn đ� công nghệ thu phí. �ơn cử Singapore đã áp dụng thu phí vào trung tâm thành phố vào gi� cao điểm từ khá lâu, được ngư�i dân chấp hành nghiêm. Khi xe được gắn thẻ thu phí lưu thông qua trạm thì sẽ tự động trừ ti�n trong tài khoản ngân hàng. Thậm chí, lái xe có thể lựa ch�n đi trên làn đư�ng có giá ti�n khác nhau.

“Những năm tá»›i, Hà Ná»™i cần dồn tiá»�n đầu tÆ° các tuyến metro, xe buýt để đến năm 2030 má»›i có thể từng bÆ°á»›c cấm xe máy, thu phí ôtô cá nhân”, ông Liên góp ý.

Trong dự thảo �� án thu phí phương tiện vào nội đô, đơn vị tư vấn xác định ranh giới thu phí ôtô từ vành đai 3; chu vi khu vực thu phí khoảng 51 km, diện tích 150 km2.

Ä�á»� án nêu dá»± kiến 68 vị trí vá»›i 87 trạm thu phí đặt bên trong ranh giá»›i vành Ä‘ai 3, nằm trên các trục Ä‘Æ°á»�ng hÆ°á»›ng tâm vào trung tâm thành phố. Má»™t số vị trí dá»± kiến đặt tại nút giao Nguyá»…n Trãi – Khuất Duy Tiến, Nút giao Big C Thăng Long, Lê Văn LÆ°Æ¡ng, Xuân Thủy, Giải Phóng, Cổ Linh – cao tốc Hà Ná»™i – Hải Phòng, Hoàng Quốc Việt, Võ Chí Công, cầu Ä�ông Trù, cầu ChÆ°Æ¡ng DÆ°Æ¡ng, cầu Thanh Trì…

Các phương tiện đi đư�ng vành đai 3, xe quá cảnh, không vào trung tâm sẽ không phải trả phí.

�oàn Loan