Cẩm nang nghệ thuật ngoại giao của Chủ tịch Hồ Chí Minh

* Nắm th�i cơ giành độc lập

Bên l� Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện các hoạt động tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, Anh hùng giải phóng dân tộc Việt Nam, Nhà văn hóa kiệt xuất, ở nước ngoài (2010-2020) do Bộ Ngoại giao tổ chức gần đây, khi nói v� di sản ngoại giao của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nguyên Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Dy Niên cho biết, thế giới vô cùng ngưỡng mộ cách nắm th�i cơ giành độc lập trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945 của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Theo ông Nguyễn Dy Niên, nắm th�i cơ vô cùng quan tr�ng và nếu chỉ chậm một tuần, Việt Nam khó có thể giành được thắng lợi. Bác Hồ ch�n đúng th�i cơ “khoảng trống quy�n lực� khi thực dân Pháp bị phát xít Nhật hất cẳng kh�i �ông Dương, sau đó Nhật đầu hàng đồng minh, từ đó Ngư�i đã lãnh đạo nhân dân ta giành chính quy�n và lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Ông Nguyễn Dy Niên còn kể lại rằng: �úng một tuần sau ngày Thủ đô Hà Nội hoàn toàn giải phóng, ngày 17-10-1954, Thủ tướng Ấn �ộ Jawaharlal Nehru đến Hà Nội, với cương vị Chủ tịch Ủy ban quốc tế v� giám sát và kiểm soát tại Việt Nam. Mục đích chuyến thăm này là nhằm thuyết phục Việt Nam thực thi đúng các nội dung của Hiệp định Geneva. “Sau này, Thủ tướng Nehru nói rằng, nhiệm vụ của ông hoàn thành mà không cần nói một l�i. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đoán được mục đích đến Hà Nội của ông Nehru nên khẳng định ngay đi�u mà Việt Nam sẽ làm để thực thi Hiệp định Geneva. Hơn nữa, thực hiện hiệp định này cũng là ý nguyện của ngư�i dân Việt Nam và đúng với tư tưởng hòa bình của Chủ tịch Hồ Chí Minh�, ông Nguyễn Dy Niên nói.

* Bài h�c “dĩ bất biến, ứng vạn biến� và “ngũ tri�

Là một chuyên gia nghiên cứu v� tư tưởng Hồ Chí Minh, nguyên Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Dy Niên cho rằng, trong quá trình tìm kiếm hòa bình, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đ� cao việc nắm vững nguyên tắc và linh hoạt trong xử lý vấn đ�. Hai nguyên tắc lớn nhất của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong th�i kỳ đấu tranh là độc lập dân tộc và thống nhất đất nước. Ngư�i còn nói: “Dĩ bất biến, ứng vạn biến�. “Dĩ bất biến� là độc lập dân tộc và thống nhất đất nước, còn “ứng vạn biến� là thay đổi nhi�u cách.

Theo ông Nguyễn Dy Niên, thực hiện “dĩ bất biến, ứng vạn biến� trong hoạt động đối ngoại của Chủ tịch Hồ Chí Minh là nắm vững mục tiêu, bản lĩnh vững vàng, quyết đoán, khôn khéo, mau lẹ và kịp th�i để ứng phó thích hợp với từng hoàn cảnh, từng tình thế, từng đối tượng trong từng trư�ng hợp và vấn đ� cụ thể. “Dĩ bất biến, ứng vạn biến� trong hoạt động đối ngoại là sự kết hợp hài hòa giữa m�m dẻo và kiên quyết, giữa chiến lược và sách lược, giữa chủ động và sáng tạo trong đấu tranh ngoại giao; trong nhận biết, tạo dựng và nắm bắt cơ hội để bảo vệ và thực hiện tốt nhất lợi ích của quốc gia, dân tộc. “Nhưng muốn thực hiện được nguyên tắc này thì phải có trí tuệ, phải biết cách thuyết phục đối phương, tập hợp lực lượng trong và ngoài nước�, ông Nguyễn Dy Niên giải thích.

Làm theo l�i dạy của Bác Hồ, chúng ta đã gặt hái nhi�u thành công trên các bàn đàm phán. Ông Nguyễn Dy Niên lấy ví dụ: “Tại Hội nghị Paris v� chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam, đồng chí Lê �ức Th�, Cố vấn đặc biệt của Phái đoàn Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đã đưa ra những lập luận mà đối phương không thể nào bác b� được. �ến Henry Kissinger, nhà ngoại giao gi�i nhất của Mỹ th�i kỳ đó, cũng phải cúi đầu. Thậm chí, có những lúc đồng chí Lê �ức Th� dùng những l�i lẽ đanh thép, nặng n� lên án chính sách xâm lược của đế quốc Mỹ mà Henry Kissinger vẫn phải lắng nghe và không đưa ra được lý lẽ để phản bác�.

Nghệ thuật ngoại giao Hồ Chí Minh còn thể hiện trong việc thá»±c hiện nhân nhượng có nguyên tắc, lợi dụng mâu thuẫn trong hàng ngÅ© đối phÆ°Æ¡ng, am hiểu và vận dụng nhuần nhuyá»…n “5 cái biết” (ngÅ© tri) của triết lý phÆ°Æ¡ng Ä�ông: Biết mình, biết ngÆ°á»�i, biết thá»�i thế, biết dừng, biết biến. “Trong đàm phán “biết dừngâ€� là rất quan trá»�ng. Căng quá thì sẽ đứt mà dừng non cÅ©ng không được. Vì vậy, tìm “điểm rÆ¡iâ€� trong đàm phán ngoại giao rất quan trá»�ng, ông Niên giải thích.

Những tư tưởng, bài h�c quý báu v� nắm th�i cơ, ch�n “điểm rơi�, “dĩ bất biến, ứng vạn biến� hay “5 cái biết�… của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được �ảng ta vận dụng linh hoạt, sáng tạo trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Cẩm nang nghệ thuật ngoại giao của Chủ tịch Hồ Chí Minh ngày nay cũng đang được nhi�u quốc gia trên thế giới nghiên cứu, h�c tập.
Ảnh: Chủ tịch Hồ Chí Minh trò chuyện với Thủ tướng Ấn �ộ Jawaharlal Nehru tại Phủ Chủ tịch, ngày 17-10-1954. Ảnh: Trung tâm Lưu trữ quốc gia III. Ảnh tư liệu.
Cre: Q�ND