(GLO)- Ngà y 17-3-1975, tỉnh Gia Lai hoà n toà n giải phóng. Äây là thà nh quả cá»§a 21 năm chiến đấu đầy hy sinh, thá» thách cá»§a Äảng bá»™, quân và dân tỉnh nhà cùng vá»›i quân và dân cả nước đánh bại hoà n toà n cuá»™c chiến tranh xâm lược quy mô lá»›n, dà i ngà y nhất, ác liệt và dã man nhất cá»§a thá»±c dân, đế quốc.
Äầu tháng 3-1975, trước tình hình biến chuyển rất nhanh, nhất là sau khi Chiến dịch Tây Nguyên mở mà n (ngà y 4-3), đặc biệt sau khi ta tấn công giải phóng Buôn Ma Thuá»™t (ngà y 10-3), Ban Thưá»ng vụ Tỉnh á»§y Gia Lai chuyển trá»ng tâm chỉ đạo cá»§a tỉnh táºp trung toà n lá»±c cho việc chiến đấu để giải phóng và tiếp quản thị xã Pleiku.
Thá»±c hiện nhiệm vụ cá»§a Bá»™ Tư lệnh Chiến dịch Tây Nguyên giao, các lá»±c lượng vÅ© trang Gia Lai triển khai áp sát quanh ven thị xã Pleiku, các quáºn lỵ và trên các trục giao thông chiến lược. Các đơn vị bá»™ đội địa phương cá»§a tỉnh và các huyện phối hợp vá»›i bá»™ đội chá»§ lá»±c bám đưá»ng 19 từ đèo Mang Yang đến Äông thị xã Pleiku, khu vá»±c Äông và Tây đưá»ng 14 Ä‘oạn từ Nam thị xã Pleiku đến Mỹ Thạch. Ta bố trà há»a lá»±c cối 82 khống chế các sân bay Cù Hanh, Area. Các huyện ven Pleiku huy động hà ng ngà n dân công Ä‘i là m đưá»ng hướng vá» hai thị xã Pleiku và Kon Tum. Các lá»±c lượng ta tổ chức má»™t số tráºn địa pháo nghi binh hướng vá» thị xã và phao tin ta chuẩn bị đánh chiếm Pleiku. Kế hoạch phát động quần chúng nổi dáºy phá ấp, giải phóng dân cá»§a các khu vá»±c, các huyện, quanh các quáºn lỵ đã được Thưá»ng vụ Tỉnh á»§y thông qua.
Ngà y 4-3-1975, Chiến dịch Tây Nguyên mở mà n. Ta táºp trung thá»±c hiện đòn tiến công chia cắt chiến lược trên đưá»ng 19, đưá»ng 14, tiêu diệt các cứ Ä‘iểm, chiếm giữ các lô cốt địch trên dá»c đưá»ng, tạo thế bao vây, cô láºp địch ở má»™t số quáºn như An Túc (An Khê) là m địch hoang mang, lúng túng. Các hoạt động cá»§a lá»±c lượng ta những ngà y đầu tháng 3 nhằm tạo thế chia cắt chiến dịch, cÆ¡ bản được thá»±c hiện. Các con đưá»ng huyết mạch từ các tỉnh duyên hải miá»n Trung lên Tây Nguyên bị cắt nhiá»u Ä‘oạn, cá»™ng vá»›i quốc lá»™ 14, 21 ở phÃa Nam cÅ©ng bị ta chia cắt. Các lá»±c lượng địch ở Tây Nguyên và cÆ¡ quan Tư lệnh Quân Ä‘oà n II ngụy bị hãm và o thế cô láºp. Chúng bị cắt thà nh hai cụm Bắc và Nam, không chi viện ứng cứu được cho nhau bằng đưá»ng bá»™.
Äến lúc nà y, cÆ¡ quan CIA Mỹ, Bá»™ Tổng Tham mưu ngụy vẫn khẳng định hướng đối phó chÃnh cá»§a chúng là thị xã Pleiku và thị xã Kon Tum. à định kìm giữ quân chá»§ lá»±c ngụy, thu hút chúng dồn vá» phòng thá»§ Pleiku và Kon Tum, tạo thuáºn lợi cho hướng trá»ng Ä‘iểm chá»§ yếu cá»§a chiến dịch phÃa Nam Tây Nguyên cÆ¡ bản đã đạt được. Äây là kết quả bước đầu vá» lãnh đạo, chỉ đạo phối hợp chiến dịch cá»§a Äảng bá»™ và sá»± trưởng thà nh cá»§a các lá»±c lượng vÅ© trang Gia Lai.
Äến 11 giá» ngà y 10-3, cá» chiến thắng cá»§a quân và dân ta phấp phá»›i tung bay trên toà n thị xã Buôn Ma Thuá»™t. Chiến thắng Buôn Ma Thuá»™t đã đẩy ngụy quân, ngụy quyá»n đến tình trạng tan rã nhanh chóng, mở đầu bước suy sụp má»›i toà n diện, khiến chúng không gượng dáºy được.
Phối hợp nhịp nhà ng vá»›i mặt tráºn Buôn Ma Thuá»™t, các lá»±c lượng vÅ© trang tỉnh Gia Lai đồng loạt tiến công và o các khu dồn, ấp chiến lược. Bá»™ đội và du kÃch các huyện tổ chức tiến công tiêu diệt chốt bảo an, đột nháºp và o các ấp chiến lược bắt giáo dục tá», giải tán dân vệ, thu toà n bá»™ vÅ© khÃ, giải phóng dân nhiá»u vùng trong tỉnh. Toà n tỉnh nổi lên phong trà o phá ấp chiến lược, đánh rã hệ thống quân địa phương, phá rã toà n bá»™ bá»™ máy tá» kìm kẹp xã, thôn, giải phóng đại bá»™ pháºn nông thôn. Thá»i Ä‘iểm đó, trong ná»™i thị Pleiku, cÆ¡ sở hợp pháp cá»§a ta giữ vững dây liên lạc vá»›i cán bá»™, kịp thá»i báo cáo tình hình địch và ngưá»i dân trong ná»™i thị. Nhân dân phấn khởi, bà n tán công khai chiến thắng cá»§a cách mạng.
Bị choáng váng và hãi hùng sau thất bại Buôn Ma Thuá»™t, ngà y 14-3, má»™t số lãnh đạo chÃnh quyá»n và quân đội Sà i Gòn há»p kÃn ở Cam Ranh bà n kế hoạch rút bá» Pleiku và Kon Tum theo đưá»ng số 7. Trong đêm 14 ngà y 15-3, số sÄ© quan cấp cao cá»§a quân ngụy tháo chạy trước. Sáng chá»§ nháºt (ngà y 16-3), quân ngụy má»›i ra lệnh cho binh lÃnh rút khá»i thị xã. Trên các đưá»ng ở thị xã Pleiku, xe nhà binh chạy há»—n loạn, náo động. Chúng cho máy bay quân sá»± bắn phá dá»n đưá»ng và bắt đầu rút các đơn vị chá»§ lá»±c còn lại ở Kon Tum, Pleiku vỠđồng bằng ven biển theo đưá»ng số 7.
19 giá» ngà y 16-3, đồng chà Văn Tiến DÅ©ng đại diện Quân á»§y Trung ương và Bá»™ Tổng Tư lệnh chỉ thị cho Bá»™ Tư lệnh Chiến dịch Tây Nguyên nhanh chóng Ä‘iá»u động các đơn vị bá»™ đội chá»§ lá»±c, phối hợp vá»›i toà n bá»™ lá»±c lượng bá»™ đội địa phương, dân quân du kÃch các huyện dá»c đưá»ng số 7 cá»§a Nam Gia Lai và o tráºn truy kÃch địch.
Trưa 17-3, các đồng chà lãnh đạo Ban Cán sá»± thị xã, Trung Ä‘oà n 95A, Tiểu Ä‘oà n 29 cá»§a Sư Ä‘oà n 968 chia là m nhiá»u cánh, nhiá»u mÅ©i và o tiếp quản thị xã Pleiku. Thị xã trong cảnh đổ nát, nghi ngút mấy đám cháy lá»›n ở khu vá»±c chợ Má»›i, trung tâm thị xã, do lÃnh ngụy rút chạy đốt phá nhà dân. Ngà y 18-3, Ban Quân quản cá»§a tỉnh Gia Lai được thà nh láºp, do đồng chà Ksor NÃ-Bà thư Tỉnh á»§y là m Chá»§ tịch. Các đồng chà Lê An-Trung Ä‘oà n trưởng Trung Ä‘oà n 95A, đồng chà Äặng Ngá»c Bân-Bà thư Ban Cán sá»± thị xã Pleiku là m Phó Chá»§ tịch và 5 thà nh viên khác.
Ban Quân quản đỠra má»™t số nhiệm vụ cấp bách: thà nh láºp các ban tá»± quản ở các ấp, gấp rút tổ chức phương tiện và cán bá»™ Ä‘i váºn động đưa Nhân dân thị xã bị địch cưỡng ép Ä‘i di tản trở vá»; tổ chức cứu đói cho dân; thu giữ hồ sÆ¡ địch để lại, quản lý các cÆ¡ quan, công sở, các kho lương thá»±c, thá»±c phẩm, đưa cán bá»™ xuống cÆ¡ sở… Ngà y 21-3, Nhân dân thị xã tổ chức cuá»™c mÃt tinh lá»›n chà o mừng chiến thắng, mừng thị xã được giải phóng và ra mắt Ủy ban Quân quản.
Cùng vá»›i đó, Äảng bá»™, Ủy ban Quân quản tỉnh táºp trung má»i ná»— lá»±c thá»±c hiện các nhiệm vụ cấp bách trước mắt, động viên toà n lá»±c, phát huy chiến thắng to lá»›n đã già nh được, nhanh chóng truy quét tà n quân, ổn định tình hình trên các địa bà n từ thị xã Pleiku, thị trấn An Khê, Phú Bổn đến vùng nông thôn, dá»c biên giá»›i. Äồng thá»i, huy động các phương tiện đưa số dân di tản trở vá», tổ chức cứu đói, cứu Ä‘au, thiết láºp và cá»§ng cố chÃnh quyá»n từ cÆ¡ sở xã, thôn. Tổ chức quản lý các cÆ¡ sở, tà i sản, hồ sÆ¡ do địch để lại; tiếp tục thá»±c hiện nhiệm vụ huy động cÆ¡ sở váºt chất, phương tiện phục vụ cho cuá»™c tổng tiến công và nổi dáºy cá»§a cả nước già nh thắng lợi hoà n toà n.
Cuá»™c tiến công và nổi dáºy cá»§a quân và dân Gia Lai phối hợp cùng quân chá»§ lá»±c Tây Nguyên giải phóng tỉnh nhà đã diá»…n ra mau chóng, già nh thắng lợi to lá»›n và trá»n vẹn. Thắng lợi cá»§a Gia Lai cùng các tỉnh Tây Nguyên đã góp phần thúc đẩy sá»± suy sụp nhanh chóng cá»§a ngụy quân, ngụy quyá»n, tạo thuáºn lợi để quân và dân ta tấn công, nổi dáºy giải phóng các tỉnh đồng bằng miá»n Trung, Äông Nam Bá»™, giải phóng Sà i Gòn-Gia Äịnh ngà y 30-4-1975, giải phóng miá»n Nam, thống nhất đất nước.
Nguồn: Tá»NG THỚI Má»C