Dịch leo thang, ca tá» vong tăng cao. Quyết định giãn cách 19 tỉnh, thà nh, Ä‘iá»u quân và o Nam… là những thá»i khắc được Bá»™ trưởng Y tế
Nguyá»…n Thanh Long nhìn nháºn “áp lá»±c nhất”, trong cuá»™c trả lá»i phá»ng vấn VnExpress.
– Vá»›i tư cách là Bá»™ trưởng Y tế, ông nháºn định Việt Nam Ä‘ang ở đâu trên bản đồ dịch bệnh thế giá»›i?
– Äể biết Việt Nam ở đâu trên bản đồ dịch bệnh thế giá»›i, má»™t trong những chỉ số đánh giá là tá»· lệ mắc và tá» vong trên má»™t triệu dân. Vá» tá»· lệ
mắc, Việt Nam đứng thứ 152/223 quốc gia, vùng lãnh thổ; tỷ lệ tỠvong đứng thứ 133/223.
Vá» năng lá»±c chống dịch, khó có thể so sánh giữa các nước và vùng lãnh thổ vì phụ thuá»™c nhiá»u yếu tố. Äợt dịch thứ tư, số ca nhiá»…m tăng cao
trong thá»i gian ngắn. Năng lá»±c ứng phó ban đầu cá»§a má»™t số tỉnh thà nh, trong đó có TP HCM gặp khó khăn, nhưng sau đó đã được cải thiện. Số phòng
xét nghiệm chẩn Ä‘oán Covid-19, năng lá»±c lấy mẫu, cách ly Ä‘á»u tăng nhanh. Mô hình tháp Ä‘iá»u trị 3 tầng được triển khai ở tất cả tỉnh thà nh có
dịch; trung tâm hồi sức tÃch cá»±c (ICU) được thiết láºp ở nhiá»u nÆ¡i.

– Nhìn lại 5 tháng đợt dịch thứ tư, thá»i Ä‘iểm nà o khiến ông áp lá»±c nhất?
– Ãp lá»±c lá»›n nhất khiến tôi nhiá»u đêm trăn trở không thể ngá»§ là khi số ca bệnh tăng nhanh, số ca tá» vong cÅ©ng tăng nhanh. Có thá»i Ä‘iểm,
ca tá» vong lên đến 300-400 má»—i ngà y, thá»±c sá»± là áp lá»±c vô cùng lá»›n, không chỉ vá»›i tôi mà vá»›i cả lãnh đạo ChÃnh phá»§. Chúng tôi đưa ra mục tiêu tối
thượng ở thá»i Ä‘iểm đó là phải cố gắng giảm được ca tá» vong ở TP HCM cÅ©ng như má»™t số địa phương.
Thứ hai là phải đưa ra hoặc tham mưu những quyết định trong thá»i khắc cá»±c kỳ khó khăn. Äó là việc giãn cách và tăng cưá»ng giãn cách xã há»™i tại
19 tỉnh, thà nh phố phÃa Nam. Äịa bà n rá»™ng lá»›n như váºy sẽ kéo theo nhiá»u vấn đỠvá» y tế, an ninh, an toà n, tráºt tá»± xã há»™i, an sinh xã há»™i. Quyết
định nà y đòi há»i ChÃnh phá»§ phải thảo luáºn nhiá»u.
Ngay cả việc chúng ta áp dụng các biện pháp tương đương vá»›i tình trạng khẩn cấp, quyết định Ä‘iá»u quân. Äây Ä‘á»u là những quyết định “cân não”
vá»›i lãnh đạo ChÃnh phá»§. Vá»›i tư cách là cÆ¡ quan tham mưu, chúng tôi phải nêu những biện pháp mà khi áp dụng phải có hiệu quả.
Ãp lá»±c thứ ba là trong thá»i gian ngắn, ca nhiá»…m tăng nhanh dẫn đến quá tải cục bá»™ hệ thống y tế. Chúng tôi phải chạy Ä‘ua vá»›i tốc độ lây lan
cá»§a dịch. Tôi và dụ, việc thiết láºp ICU, không thể nói hôm nay, ngà y mai là m được ngay mà phải mất hà ng chục ngà y. Hoặc việc Ä‘iá»u lá»±c lượng lá»›n
quân đội, công an và o TP HCM cÅ©ng có ý kiến trái chiá»u. Äầu tháng 7/2021, Bá»™ Ä‘iá»u động 10.000 cán bá»™ y tế và o Nam cÅ©ng Ãt ngưá»i tin hoặc nói
không cần thiết. Nhưng chúng tôi vẫn tiến hà nh và thá»±c tế đã Ä‘iá»u động nhiá»u hÆ¡n rất nhiá»u, đến gần 25.000 chuyên gia, cán bá»™, y bác sÄ©.
Khi cán bá»™ y tế đến nÆ¡i, bà i toán tiếp theo là là m sao để há» váºn hà nh bệnh viện Ä‘iá»u trị Covid-19, các ICU. Các bệnh viện lá»›n như Bạch Mai,
Việt Äức Ä‘á»u có những ICU lá»›n, nhưng so vá»›i các ICU quy mô 300-500 giưá»ng tại TP HCM thì không thấm và o đâu. Cần tÃnh toán là m sao để đội ngÅ© y
tế chi viện phối hợp vá»›i địa phương thuáºn tiện, đảm bảo Ä‘á»i sống, phòng tránh lây nhiá»…m cho há»…
Công tác chống dịch không có thá»i gian tÄ©nh, không có phút giây ngÆ¡i nghỉ. Sau nà y, nhiá»u ngưá»i đặt câu há»i, tại sao quyết định thế nà y mà lại
không phải thế kia. Chúng ta chống dịch như chống giặc, phải quyết định rất nhanh, không có thá»i gian để chiêm nghiệm. Phải vừa là m vừa bám sát
thá»±c tiá»…n để Ä‘iá»u chỉnh.
Äến nay, chúng ta đã đạt được những thà nh quả chống dịch quan trá»ng. Tôi cho rằng các chá»§ trương, chiến lược chống dịch cá»§a Việt Nam thá»i gian
qua đúng đắn.
– Thá»§ tướng Phạm Minh ChÃnh từng nháºn
định công tác phòng chống dịch có nơi, có lúc còn bị động, lúng túng, nhất là giai đoạn đầu khi dịch bùng phát mạnh ở TP HCM và một số tỉnh
phÃa Nam; triển khai biện pháp chống dịch còn thiếu nhất quán; năng lá»±c y tế còn hạn chế dẫn đến quá tải và số ca tá» vong cao…, ông nói gì vá»
Ä‘iá»u nà y?
– Äại dịch Covid-19 chưa từng có tiá»n lệ, quy mô, mức độ ảnh hưởng rất lá»›n. Biện pháp chống dịch vì váºy thay đổi liên tục, vừa là m vừa rút
kinh nghiệm, cái gì hiệu quả thì áp dụng.
Vấn đỠchỉ đạo, Ä‘iá»u hà nh vá» cÆ¡ bản tương đối đồng bá»™ và thống nhất, tuy nhiên má»™t số nÆ¡i còn khác nhau, nhất là vá» giao thông, Ä‘i lại cá»§a
ngưá»i dân. Báo cáo Trung ương, chúng tôi nhìn nháºn thẳng thắn vấn đỠnhư: Chưa đánh giá hết tác động đối vá»›i ngưá»i dân, chưa chuẩn bị kịch bản,
chưa là m tốt công tác truyá»n thông… Khi Nghị quyết vá» “ThÃch ứng an toà n, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19” (Nghị quyết 128) cá»§a
ChÃnh phá»§ được ban hà nh, vá» cÆ¡ bản các tỉnh, thà nh đã áp dụng đồng bá»™, thống nhất.
Chúng tôi cũng nhìn thẳng và o những hạn chế, yếu kém của ngà nh y tế. Hệ thống y tế cơ sở của Việt Nam trong những năm qua luôn được quốc tế
đánh giá cao. Nhưng khi dịch bệnh lây lan nhanh, ca nhiá»…m tăng cao trong thá»i gian ngắn thì gặp khó khăn. Năng lá»±c tiếp nháºn bệnh nhân, nhất lÃ
ca nặng, nguy kịch trong thá»i gian ngắn không thể đáp ứng được. Các nước có hệ thống y tế tốt như Mỹ, Nháºt… cÅ©ng quá tải.
– Có ý kiến đánh giá năm 2020 Việt Nam thà nh công trong chống dịch nên đã chá»§ quan, không tiếp cáºn sá»›m việc mua vaccine, ông nghÄ©
sao?
– Tôi cho rằng chúng ta không cháºm trong việc tiếp cáºn vaccine, nhưng việc mua cháºm vì nhiá»u lý do. Tháng 9/2020, Việt Nam đã có thá»a thuáºn
vá»›i CÆ¡ chế Covax vá» cung ứng vaccine; hai tháng sau, có thá»a tháºn vá»›i Astra Zeneca. Tuy nhiên, đầu năm 2021 do nhiá»u nước khan hiếm vaccine nên
thá»i Ä‘iểm nháºp được không đúng thá»i hạn như cam kết. Sau nà y, vá»›i nhiá»u động thái quyết liệt cùng vá»›i chiến lược ngoại giao vaccine, Việt Nam đã
tiếp cáºn nhanh hÆ¡n, đã có số lượng đảm bảo cho ngưá»i dân.
– Việt Nam đặt mục tiêu cuối năm 2021 sẽ bao phá»§ vaccine cho 70-80% dân số, nhưng hiện nhiá»u địa phương tá»· lệ tiêm vẫn thấp. Là m thế
nà o để hoà n thà nh mục tiêu trên?
– Vừa qua Việt Nam đã triển khai chiến lược vaccine rất đồng bá»™, trên tất cả lÄ©nh vá»±c từ mua, nháºp khẩu, nghiên cứu sản xuất trong nước, tổ
chức tiêm chá»§ng… Äến nay, Việt Nam đã có những thá»a thuáºn, đơn hà ng, hợp đồng lên tá»›i 195 triệu liá»u. Chúng tôi Ä‘ang đẩy nhanh tốc độ đưa
vaccine vỠtrong cuối năm nay.
Bá»™ đã phân bổ hÆ¡n 100 triệu liá»u cho các đơn vị, địa phương. Tốc độ tiêm chá»§ng cả nước ngà y cao Ä‘iểm đến 2 triệu mÅ©i. Trên 10 tỉnh, thà nh đã
đạt tá»· lệ hÆ¡n 95% dân số được tiêm Ãt nhất má»™t mÅ©i. TP HCM và má»™t số tỉnh phÃa Nam, có tá»· lệ tiêm mÅ©i hai rất cao. Bá»™ Y tế liên tục đốc thúc địa
phương đẩy nhanh tiến độ tiêm chá»§ng. Quân đội và các lá»±c lượng khác Ä‘ang tham gia chiến dịch tiêm chá»§ng. Vì váºy, tôi tin cả nước có thể thá»±c hiện
được mục tiêu nêu trên.
– Váºy còn việc tiêm mÅ©i tăng cưá»ng, nếu theo Ä‘uổi chiến lược công bằng vaccine, ưu tiên độ phá»§ có thể bá» qua thá»i Ä‘iểm tiêm nhắc lại để duy
trì kháng thể cho ngưá»i đã tiêm. Bá»™ Y tế tÃnh toán thế nà o?
– Chúng tôi luôn luôn nhấn mạnh các địa phương phải ưu tiên tiêm cho ngưá»i cao tuổi, ngưá»i có bệnh lý ná»n. Trong kế hoạch cá»§a năm tá»›i, Bá»™ Y tế
cÅ©ng tÃnh tá»›i việc tiêm mÅ©i tăng cưá»ng cho ngưá»i bệnh lý ná»n, ngưá»i cao tuổi, ngưá»i suy giảm miá»…n dịch… Việc tiêm tăng cưá»ng dá»±a trên khuyến
cáo của Tổ chức Y tế thế giới và kinh nghiệm của các nước.
Nguồn cung vaccine trong năm 2022 cÆ¡ bản được đảm bảo đủ. Ngoà i nguồn nháºp khẩu, Việt Nam sẽ có thêm nguồn sản xuất trong nước. Hiện Việt Nam
có hai ứng viên là Nanocovax cá»§a Công ty Nanogen (Ä‘ang thá» nghiệm giai Ä‘oạn 3) và Covivac cá»§a Viện Vaccine và Sinh phẩm y tế Nha Trang (Ä‘ang thá»
nghiệm giai đoạn 2). Ứng viên vaccine ARCT-154 với công nghệ mRNA, chuyển giao từ Mỹ cũng đang thỠnghiệm giai đoạn 3. Việt Nam phối hợp đóng ống vaccine Sputnik V
cá»§a Nga. Ngoà i ra, Bá»™ Y tế Ä‘ang phối hợp vá»›i Cuba, Nháºt Bản, Tây Ban Nha… để thá» nghiệm vaccine giai Ä‘oạn ba tại Việt Nam.
Chúng tôi hy vá»ng trong quý II năm 2022 hoặc sá»›m hÆ¡n, Việt Nam có thể sá» dụng được vaccine sản xuất trong nước.
– Bà i há»c vá» nguồn cung vaccine để lại kinh nghiệm gì cho việc tiếp cáºn thuốc Ä‘iá»u trị Covid-19?
– Vá» thuốc Ä‘iá»u trị, hiện có khoảng 46-50 hoạt chất Ä‘iá»u trị Covid-19, cÆ¡ bản Việt Nam đã chá»§ động sản xuất trong nước khoảng 70%, còn má»™t số
bắt buá»™c nháºp khẩu, vì có mặt hà ng chỉ má»™t hoặc hai hãng sản xuất.
Riêng thuốc Ä‘iá»u trị đặc hiệu Molnupiravir, từ tháng 8 chúng tôi đã thá» nghiệm lâm sà ng giai Ä‘oạn 2, 3 và đưa và o Ä‘iá»u trị có kiểm soát. Äến
nay, kết quả khá tốt. Bệnh nhân sau 3-5 ngà y dùng thuốc đã giảm nhanh nồng độ virus, từ đó giảm lây nhiễm. Thuốc giúp giảm tỷ lệ bệnh nhân chuyển
nặng nên nháºp viện rất Ãt, không có ngưá»i tá» vong. Äây là kết quả rất đáng mừng. Bá»™ Y tế cấp phép cho 39 doanh nghiệp nháºp nguyên liệu và chá»§
động vá» thuốc. Những thuốc khác như Remdesivir Ä‘iá»u trị bệnh nhân nặng hiện đã nháºp vá»›i số lượng lá»›n, đảm bảo đủ cho Ä‘iá»u trị.
Tôi khẳng định Việt
Nam không thiếu thuốc Ä‘iá»u trị Covid-19 cho bất kỳ tình huống dịch bệnh nà o.
– Quá trình triển khai các biện pháp phòng dịch, má»™t số nÆ¡i đã lợi dụng chá»§ trương xét nghiệm diện rá»™ng để tăng giá kit. Là Bá»™ trưởng, ông
xỠlý vấn đỠnà y như nà o?
– Covid-19 là bệnh truyá»n nhiá»…m, bắt buá»™c xét nghiệm má»›i phát hiện được bệnh. Có thá»i Ä‘iểm, các địa phương xét nghiệm diện rá»™ng trong thá»i
gian ngắn, sau đó thu hẹp địa bà n.
Thá»i gian qua, Bá»™ Y tế đã đưa ra loạt biện pháp giảm giá kit xét nghiệm, như tăng nhanh cấp phép các bá»™ kit má»›i để cạnh tranh. Hiện có 131
trang thiết bị phục vụ xét nghiệm được cấp phép. Bộ đã có văn bản đỠnghị tất cả doanh nghiệp hạ giá.
Bá»™ Ä‘ang đưa danh mục trang thiết bị, sinh phẩm xét nghiệm và o quản lý, kê khai giá, gồm giá nháºp khẩu, dụng cụ váºt tư tiêu hao Ä‘i kèm, phà bảo
trì bảo dưỡng và giá bán cuối cùng để đảm bảo minh bạch, hiệu quả.
Chúng tôi cÅ©ng liên thông vá»›i cÆ¡ quan thuế để kiểm soát giá sinh phẩm, báo cáo Ủy ban Thưá»ng vụ Quốc há»™i đưa và o mặt hà ng bình ổn giá, thúc
đẩy sản xuất kit trong nước để đảm bảo nguồn cung, giảm giá thà nh sản phẩm, góp phần minh bạch chuyện nà y. Thông tư vỠchi phà xét nghiệm sẽ sớm
được ban hà nh trong thá»i gian tá»›i.
– Quan Ä‘iểm cá»§a Bá»™ trưởng vá» chÃnh sách cho cÆ¡ sở y tế tư nhân Ä‘iá»u trị Covid-19 và tiêm vaccine có thu phÃ?
– Lá»±c lượng y tế tư nhân được huy động rất sá»›m tham gia chống dịch. Tháng 7/2021, khi và o TP HCM, chúng tôi đã gặp lãnh đạo tất cả bệnh viện
tư nhân trên địa bà n để kêu gá»i tham gia chăm sóc, Ä‘iá»u trị F0, tiêm chá»§ng… Bệnh viện Quốc tế City đã dà nh cho chúng tôi 250 giưá»ng để thiết
láºp Trung tâm hồi sức tÃch cá»±c cá»§a Bệnh viện Äại há»c Y dược TP HCM… Nhiá»u bệnh viện tư nhân dà nh má»™t ná»a số giưá»ng để Ä‘iá»u trị Covid-19. Tôi
rất cảm ơn vì sự hợp tác nà y.
Tuy nhiên, theo Luáºt Phòng chống bệnh truyá»n nhiá»…m, Covid-19 là bệnh truyá»n nhiá»…m nhóm A nên bệnh nhân được bảo hiểm y tế hoặc nhà nước chi
trả toà n bá»™ phà điá»u trị.
Thá»i gian tá»›i, ChÃnh phá»§ sẽ trình Ủy ban Thưá»ng vụ Quốc há»™i cho phép các bệnh viện tư nhân tham gia Ä‘iá»u trị dịch vụ Covid-19, ngưá»i dân sẽ có
thêm lá»±a chá»n.

– Äiá»u khiến ông lo lắng nhất trong nhiệm vụ kiểm soát dịch bệnh – Vấn đỠtôi lo lắng nhất là có thể xuất hiện biến chá»§ng má»›i nguy hiểm hÆ¡n. Tổ chức Y tế thế giá»›i đã cảnh báo có thể có biến chá»§ng kháng lại – Qua hai năm vá»›i bốn đợt bùng phát dịch bệnh, có nhiá»u bà i há»c được rút ra. Nếu nói vá» ba bà i há»c quan trá»ng, theo ông đó là gì? – Bà i há»c thứ nhất là có sá»± chỉ đạo thống nhất, xuyên suốt từ Trung ương đến địa phương. Tôi rất cảm động và cảm Æ¡n vì má»—i ngưá»i dân đã Bà i há»c thứ hai, nguyên tắc chống dịch không thay đổi, nhưng luôn luôn được Ä‘iá»u chỉnh linh hoạt, phù hợp thá»±c tiá»…n, vá»›i từng hoà n cảnh, diá»…n Trong chuyên môn có mấy vấn Ä‘á», trước hết là kinh nghiệm thiết láºp hệ thống y tế khác rất nhiá»u vá»›i hệ thống đã váºn hà nh trước đó. Khi số ca Các trạm y tế lưu động là giải pháp đột phá, cùng vá»›i tháp Ä‘iá»u trị ba tầng và hệ thống ICU đã góp phần giảm ca tá» vong. Nhiá»u nhà khoa há»c |
Mạng lưới khám, chữa bệnh từ xa được tăng cưá»ng đến tất cả tuyến. TP HCM láºp mô hình bệnh viện “chị-em”, vừa để há»— trợ chuyên môn, vừa giúp chuyển tuyến kịp thá»i. Những thuốc Ä‘iá»u trị trước đây chỉ dùng vá»›i bệnh nhân nặng thì lần nà y dùng ngay cho bệnh nhân nhẹ và trung bình; rồi những thuốc bấy lâu chỉ dùng trong bệnh viện như kháng đông, kháng viêm, kháng virus… dưới sá»± chỉ định cá»§a thầy thuốc và có sá»± theo dõi, được áp dụng Ä‘iá»u trị tại nhà . Việc cách ly F1, F0 tại nhà thá»±c hiện linh hoạt…
Bà i há»c thứ ba là huy động lá»±c lượng. Trong hÆ¡n 5 tháng, cả nước huy động gần 300.000 lượt cán bá»™, trong đó có 25.000 lượt giáo sư, bác sÄ©, nhân viên y tế nhiá»u bệnh viện, nhiá»u địa phương và o há»— trợ chống dịch tại phÃa Nam. Tương tá»±, khi Hà Ná»™i tăng tốc xét nghiệm và tiêm vaccine, ChÃnh phá»§ đã Ä‘iá»u động nhân lá»±c nhiá»u tỉnh lân cáºn.
Tình hình dịch hiện còn diễn biến phức tạp. Chúng tôi đã chuẩn bị các kịch bản để hình thà nh cách ứng phó đại dịch.
Viết Tuân – Lê Nga thá»±c hiện
Äồ hoạ: Thanh Huyá»n
Nguồn: Vnexpress
Link bà i viết gốc