‘Ã�p lá»±c khiến tôi nhiá»�u đêm không ngủ’

– Vá»›i tÆ° cách là Bá»™ trưởng Y tế, ông nhận định Việt Nam Ä‘ang ở đâu trên bản đồ dịch bệnh thế giá»›i?

– Ä�ể biết Việt Nam ở đâu trên bản đồ dịch bệnh thế giá»›i, má»™t trong những chỉ số đánh giá là tá»· lệ mắc và tá»­ vong trên má»™t triệu dân. Vá»� tá»· lệ
mắc, Việt Nam đứng thứ 152/223 quốc gia, vùng lãnh thổ; tỷ lệ tử vong đứng thứ 133/223.

V� năng lực chống dịch, khó có thể so sánh giữa các nước và vùng lãnh thổ vì phụ thuộc nhi�u yếu tố. �ợt dịch thứ tư, số ca nhiễm tăng cao
trong th�i gian ngắn. Năng lực ứng phó ban đầu của một số tỉnh thành, trong đó có TP HCM gặp khó khăn, nhưng sau đó đã được cải thiện. Số phòng
xét nghiệm chẩn đoán Covid-19, năng lực lấy mẫu, cách ly đ�u tăng nhanh. Mô hình tháp đi�u trị 3 tầng được triển khai ở tất cả tỉnh thành có
dịch; trung tâm hồi sức tích cực (ICU) được thiết lập ở nhi�u nơi.

– Nhìn lại 5 tháng đợt dịch thứ tÆ°, thá»�i Ä‘iểm nào khiến ông áp lá»±c nhất?

– Ã�p lá»±c lá»›n nhất khiến tôi nhiá»�u đêm trăn trở không thể ngủ là khi số ca bệnh tăng nhanh, số ca tá»­ vong cÅ©ng tăng nhanh. Có thá»�i Ä‘iểm,
ca tử vong lên đến 300-400 mỗi ngày, thực sự là áp lực vô cùng lớn, không chỉ với tôi mà với cả lãnh đạo Chính phủ. Chúng tôi đưa ra mục tiêu tối
thượng ở th�i điểm đó là phải cố gắng giảm được ca tử vong ở TP HCM cũng như một số địa phương.

Thứ hai là phải đưa ra hoặc tham mưu những quyết định trong th�i khắc cực kỳ khó khăn. �ó là việc giãn cách và tăng cư�ng giãn cách xã hội tại
19 tỉnh, thành phố phía Nam. �ịa bàn rộng lớn như vậy sẽ kéo theo nhi�u vấn đ� v� y tế, an ninh, an toàn, trật tự xã hội, an sinh xã hội. Quyết
định này đòi h�i Chính phủ phải thảo luận nhi�u.

Ngay cả việc chúng ta áp dụng các biện pháp tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i tình trạng khẩn cấp, quyết định Ä‘iá»�u quân. Ä�ây Ä‘á»�u là những quyết định “cân não”
với lãnh đạo Chính phủ. Với tư cách là cơ quan tham mưu, chúng tôi phải nêu những biện pháp mà khi áp dụng phải có hiệu quả.

�p lực thứ ba là trong th�i gian ngắn, ca nhiễm tăng nhanh dẫn đến quá tải cục bộ hệ thống y tế. Chúng tôi phải chạy đua với tốc độ lây lan
của dịch. Tôi ví dụ, việc thiết lập ICU, không thể nói hôm nay, ngày mai làm được ngay mà phải mất hàng chục ngày. Hoặc việc đi�u lực lượng lớn
quân đội, công an vào TP HCM cũng có ý kiến trái chi�u. �ầu tháng 7/2021, Bộ đi�u động 10.000 cán bộ y tế vào Nam cũng ít ngư�i tin hoặc nói
không cần thiết. Nhưng chúng tôi vẫn tiến hành và thực tế đã đi�u động nhi�u hơn rất nhi�u, đến gần 25.000 chuyên gia, cán bộ, y bác sĩ.

Khi cán bộ y tế đến nơi, bài toán tiếp theo là làm sao để h� vận hành bệnh viện đi�u trị Covid-19, các ICU. Các bệnh viện lớn như Bạch Mai,
Việt �ức đ�u có những ICU lớn, nhưng so với các ICU quy mô 300-500 giư�ng tại TP HCM thì không thấm vào đâu. Cần tính toán làm sao để đội ngũ y
tế chi viện phối hợp vá»›i địa phÆ°Æ¡ng thuận tiện, đảm bảo Ä‘á»�i sống, phòng tránh lây nhiá»…m cho há»�…

Công tác chống dịch không có th�i gian tĩnh, không có phút giây ngơi nghỉ. Sau này, nhi�u ngư�i đặt câu h�i, tại sao quyết định thế này mà lại
không phải thế kia. Chúng ta chống dịch như chống giặc, phải quyết định rất nhanh, không có th�i gian để chiêm nghiệm. Phải vừa làm vừa bám sát
thực tiễn để đi�u chỉnh.

�ến nay, chúng ta đã đạt được những thành quả chống dịch quan tr�ng. Tôi cho rằng các chủ trương, chiến lược chống dịch của Việt Nam th�i gian
qua đúng đắn.

Ph�ng vấn Bộ trưởng Y tế

– Thủ tÆ°á»›ng Phạm Minh Chính từng nhận
định công tác phòng chống dịch có nơi, có lúc còn bị động, lúng túng, nhất là giai đoạn đầu khi dịch bùng phát mạnh ở TP HCM và một số tỉnh
phía Nam; triển khai biện pháp chống dịch còn thiếu nhất quán; năng lá»±c y tế còn hạn chế dẫn đến quá tải và số ca tá»­ vong cao…, ông nói gì vá»�
đi�u này?

– Ä�ại dịch Covid-19 chÆ°a từng có tiá»�n lệ, quy mô, mức Ä‘á»™ ảnh hưởng rất lá»›n. Biện pháp chống dịch vì vậy thay đổi liên tục, vừa làm vừa rút
kinh nghiệm, cái gì hiệu quả thì áp dụng.

Vấn đ� chỉ đạo, đi�u hành v� cơ bản tương đối đồng bộ và thống nhất, tuy nhiên một số nơi còn khác nhau, nhất là v� giao thông, đi lại của
ngư�i dân. Báo cáo Trung ương, chúng tôi nhìn nhận thẳng thắn vấn đ� như: Chưa đánh giá hết tác động đối với ngư�i dân, chưa chuẩn bị kịch bản,
chÆ°a làm tốt công tác truyá»�n thông… Khi Nghị quyết vá»� “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19” (Nghị quyết 128) của
Chính phủ được ban hành, v� cơ bản các tỉnh, thành đã áp dụng đồng bộ, thống nhất.

Chúng tôi cũng nhìn thẳng vào những hạn chế, yếu kém của ngành y tế. Hệ thống y tế cơ sở của Việt Nam trong những năm qua luôn được quốc tế
đánh giá cao. Nhưng khi dịch bệnh lây lan nhanh, ca nhiễm tăng cao trong th�i gian ngắn thì gặp khó khăn. Năng lực tiếp nhận bệnh nhân, nhất là
ca nặng, nguy kịch trong thá»�i gian ngắn không thể đáp ứng được. Các nÆ°á»›c có hệ thống y tế tốt nhÆ° Mỹ, Nhật… cÅ©ng quá tải.

– Có ý kiến đánh giá năm 2020 Việt Nam thành công trong chống dịch nên đã chủ quan, không tiếp cận sá»›m việc mua vaccine, ông nghÄ©
sao?

– Tôi cho rằng chúng ta không chậm trong việc tiếp cận vaccine, nhÆ°ng việc mua chậm vì nhiá»�u lý do. Tháng 9/2020, Việt Nam đã có thá»�a thuận
với Cơ chế Covax v� cung ứng vaccine; hai tháng sau, có th�a thận với Astra Zeneca. Tuy nhiên, đầu năm 2021 do nhi�u nước khan hiếm vaccine nên
th�i điểm nhập được không đúng th�i hạn như cam kết. Sau này, với nhi�u động thái quyết liệt cùng với chiến lược ngoại giao vaccine, Việt Nam đã
tiếp cận nhanh hơn, đã có số lượng đảm bảo cho ngư�i dân.

– Việt Nam đặt mục tiêu cuối năm 2021 sẽ bao phủ vaccine cho 70-80% dân số, nhÆ°ng hiện nhiá»�u địa phÆ°Æ¡ng tá»· lệ tiêm vẫn thấp. Làm thế
nào để hoàn thành mục tiêu trên?

– Vừa qua Việt Nam đã triển khai chiến lược vaccine rất đồng bá»™, trên tất cả lÄ©nh vá»±c từ mua, nhập khẩu, nghiên cứu sản xuất trong nÆ°á»›c, tổ
chức tiêm chủng… Ä�ến nay, Việt Nam đã có những thá»�a thuận, Ä‘Æ¡n hàng, hợp đồng lên tá»›i 195 triệu liá»�u. Chúng tôi Ä‘ang đẩy nhanh tốc Ä‘á»™ Ä‘Æ°a
vaccine v� trong cuối năm nay.

Bộ đã phân bổ hơn 100 triệu li�u cho các đơn vị, địa phương. Tốc độ tiêm chủng cả nước ngày cao điểm đến 2 triệu mũi. Trên 10 tỉnh, thành đã
đạt tỷ lệ hơn 95% dân số được tiêm ít nhất một mũi. TP HCM và một số tỉnh phía Nam, có tỷ lệ tiêm mũi hai rất cao. Bộ Y tế liên tục đốc thúc địa
phương đẩy nhanh tiến độ tiêm chủng. Quân đội và các lực lượng khác đang tham gia chiến dịch tiêm chủng. Vì vậy, tôi tin cả nước có thể thực hiện
được mục tiêu nêu trên.

– Vậy còn việc tiêm mÅ©i tăng cÆ°á»�ng, nếu theo Ä‘uổi chiến lược công bằng vaccine, Æ°u tiên Ä‘á»™ phủ có thể bá»� qua thá»�i Ä‘iểm tiêm nhắc lại để duy
trì kháng thể cho ngư�i đã tiêm. Bộ Y tế tính toán thế nào?

– Chúng tôi luôn luôn nhấn mạnh các địa phÆ°Æ¡ng phải Æ°u tiên tiêm cho ngÆ°á»�i cao tuổi, ngÆ°á»�i có bệnh lý ná»�n. Trong kế hoạch của năm tá»›i, Bá»™ Y tế
cÅ©ng tính tá»›i việc tiêm mÅ©i tăng cÆ°á»�ng cho ngÆ°á»�i bệnh lý ná»�n, ngÆ°á»�i cao tuổi, ngÆ°á»�i suy giảm miá»…n dịch… Việc tiêm tăng cÆ°á»�ng dá»±a trên khuyến
cáo của Tổ chức Y tế thế giới và kinh nghiệm của các nước.

Nguồn cung vaccine trong năm 2022 cơ bản được đảm bảo đủ. Ngoài nguồn nhập khẩu, Việt Nam sẽ có thêm nguồn sản xuất trong nước. Hiện Việt Nam
có hai ứng viên là Nanocovax của Công ty Nanogen (đang thử nghiệm giai đoạn 3) và Covivac của Viện Vaccine và Sinh phẩm y tế Nha Trang (đang thử
nghiệm giai đoạn 2). Ứng viên vaccine ARCT-154 với công nghệ mRNA, chuyển giao từ Mỹ cũng đang thử nghiệm giai đoạn 3. Việt Nam phối hợp đóng ống vaccine Sputnik V
của Nga. Ngoài ra, Bá»™ Y tế Ä‘ang phối hợp vá»›i Cuba, Nhật Bản, Tây Ban Nha… để thá»­ nghiệm vaccine giai Ä‘oạn ba tại Việt Nam.

Chúng tôi hy v�ng trong quý II năm 2022 hoặc sớm hơn, Việt Nam có thể sử dụng được vaccine sản xuất trong nước.

– Bài há»�c vá»� nguồn cung vaccine để lại kinh nghiệm gì cho việc tiếp cận thuốc Ä‘iá»�u trị Covid-19?

– Vá»� thuốc Ä‘iá»�u trị, hiện có khoảng 46-50 hoạt chất Ä‘iá»�u trị Covid-19, cÆ¡ bản Việt Nam đã chủ Ä‘á»™ng sản xuất trong nÆ°á»›c khoảng 70%, còn má»™t số
bắt buộc nhập khẩu, vì có mặt hàng chỉ một hoặc hai hãng sản xuất.

Riêng thuốc đi�u trị đặc hiệu Molnupiravir, từ tháng 8 chúng tôi đã thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2, 3 và đưa vào đi�u trị có kiểm soát. �ến
nay, kết quả khá tốt. Bệnh nhân sau 3-5 ngày dùng thuốc đã giảm nhanh nồng độ virus, từ đó giảm lây nhiễm. Thuốc giúp giảm tỷ lệ bệnh nhân chuyển
nặng nên nhập viện rất ít, không có ngư�i tử vong. �ây là kết quả rất đáng mừng. Bộ Y tế cấp phép cho 39 doanh nghiệp nhập nguyên liệu và chủ
động v� thuốc. Những thuốc khác như Remdesivir đi�u trị bệnh nhân nặng hiện đã nhập với số lượng lớn, đảm bảo đủ cho đi�u trị.

Tôi khẳng định Việt
Nam không thiếu thuốc đi�u trị Covid-19 cho bất kỳ tình huống dịch bệnh nào.

– Quá trình triển khai các biện pháp phòng dịch, má»™t số nÆ¡i đã lợi dụng chủ trÆ°Æ¡ng xét nghiệm diện rá»™ng để tăng giá kit. Là Bá»™ trưởng, ông
xử lý vấn đ� này như nào?

– Covid-19 là bệnh truyá»�n nhiá»…m, bắt buá»™c xét nghiệm má»›i phát hiện được bệnh. Có thá»�i Ä‘iểm, các địa phÆ°Æ¡ng xét nghiệm diện rá»™ng trong thá»�i
gian ngắn, sau đó thu hẹp địa bàn.

Th�i gian qua, Bộ Y tế đã đưa ra loạt biện pháp giảm giá kit xét nghiệm, như tăng nhanh cấp phép các bộ kit mới để cạnh tranh. Hiện có 131
trang thiết bị phục vụ xét nghiệm được cấp phép. Bộ đã có văn bản đ� nghị tất cả doanh nghiệp hạ giá.

Bộ đang đưa danh mục trang thiết bị, sinh phẩm xét nghiệm vào quản lý, kê khai giá, gồm giá nhập khẩu, dụng cụ vật tư tiêu hao đi kèm, phí bảo
trì bảo dưỡng và giá bán cuối cùng để đảm bảo minh bạch, hiệu quả.

Chúng tôi cũng liên thông với cơ quan thuế để kiểm soát giá sinh phẩm, báo cáo Ủy ban Thư�ng vụ Quốc hội đưa vào mặt hàng bình ổn giá, thúc
đẩy sản xuất kit trong nước để đảm bảo nguồn cung, giảm giá thành sản phẩm, góp phần minh bạch chuyện này. Thông tư v� chi phí xét nghiệm sẽ sớm
được ban hành trong th�i gian tới.

– Quan Ä‘iểm của Bá»™ trưởng vá»� chính sách cho cÆ¡ sở y tế tÆ° nhân Ä‘iá»�u trị Covid-19 và tiêm vaccine có thu phí?

– Lá»±c lượng y tế tÆ° nhân được huy Ä‘á»™ng rất sá»›m tham gia chống dịch. Tháng 7/2021, khi vào TP HCM, chúng tôi đã gặp lãnh đạo tất cả bệnh viện
tÆ° nhân trên địa bàn để kêu gá»�i tham gia chăm sóc, Ä‘iá»�u trị F0, tiêm chủng… Bệnh viện Quốc tế City đã dành cho chúng tôi 250 giÆ°á»�ng để thiết
lập Trung tâm hồi sức tích cá»±c của Bệnh viện Ä�ại há»�c Y dược TP HCM… Nhiá»�u bệnh viện tÆ° nhân dành má»™t ná»­a số giÆ°á»�ng để Ä‘iá»�u trị Covid-19. Tôi
rất cảm ơn vì sự hợp tác này.

Tuy nhiên, theo Luật Phòng chống bệnh truy�n nhiễm, Covid-19 là bệnh truy�n nhiễm nhóm A nên bệnh nhân được bảo hiểm y tế hoặc nhà nước chi
trả toàn bộ phí đi�u trị.

Th�i gian tới, Chính phủ sẽ trình Ủy ban Thư�ng vụ Quốc hội cho phép các bệnh viện tư nhân tham gia đi�u trị dịch vụ Covid-19, ngư�i dân sẽ có
thêm lựa ch�n.

Mạng lÆ°á»›i khám, chữa bệnh từ xa được tăng cÆ°á»�ng đến tất cả tuyến. TP HCM lập mô hình bệnh viện “chị-em”, vừa để há»— trợ chuyên môn, vừa giúp chuyển tuyến kịp thá»�i. Những thuốc Ä‘iá»�u trị trÆ°á»›c đây chỉ dùng vá»›i bệnh nhân nặng thì lần này dùng ngay cho bệnh nhân nhẹ và trung bình; rồi những thuốc bấy lâu chỉ dùng trong bệnh viện nhÆ° kháng đông, kháng viêm, kháng virus… dÆ°á»›i sá»± chỉ định của thầy thuốc và có sá»± theo dõi, được áp dụng Ä‘iá»�u trị tại nhà. Việc cách ly F1, F0 tại nhà thá»±c hiện linh hoạt…

Bài h�c thứ ba là huy động lực lượng. Trong hơn 5 tháng, cả nước huy động gần 300.000 lượt cán bộ, trong đó có 25.000 lượt giáo sư, bác sĩ, nhân viên y tế nhi�u bệnh viện, nhi�u địa phương vào hỗ trợ chống dịch tại phía Nam. Tương tự, khi Hà Nội tăng tốc xét nghiệm và tiêm vaccine, Chính phủ đã đi�u động nhân lực nhi�u tỉnh lân cận.

Tình hình dịch hiện còn diễn biến phức tạp. Chúng tôi đã chuẩn bị các kịch bản để hình thành cách ứng phó đại dịch.

Viết Tuân – Lê Nga thá»±c hiện
�ồ hoạ: Thanh Huy�n